Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1987, Blaðsíða 56

Andvari - 01.01.1987, Blaðsíða 56
54 ÁSTRÁÐUR EYSTEINSSON ANDVARI Pað er erfitt að ofmeta gildi þýðinga fyrir þær miklu breytingar sem urðu á ensku máli á sextándu öld. Þótt Englendingar ættu á eldra máli slík stórvirki epískrar ljóðlistar sem Bjólfskviðu (Beowulf) og Canterbury Tales, er það fyrst og fremst á sextándu öld sem enskan siglir hraðbyri í að verða það þjála tungumál sem hún er í dag. Það eru ekki síst þýðingar erlendra verka sem temja og skerpa málið en ljá því jafnframt þann sveigjanleika sem það býr yfir í lok sextándu aldar þegar það öðlast svo glæsilega framrás og allt að því fullkomnun í verkum Shakespeares.2 Þau verk eru því að mörgu leyti óbeint afsprengi frjóasta þýðingaskeiðs enskrar tungu.3 Raunar er einnig um alveg bein áhrif að ræða, því Shakespeare studdist mikið við þýðingar er hann samdi leikrit sín. Má nefna þýðingu Thomasar Nortons á ævisögum grískra og rómverskra stórmenna eftir Plútark (The Lives of the noble Grecians and Romanes), en sú þýðing hugnaðist Shakespeare svo mjög að hann skaut mörgum línum þaðan svo til orðrétt inn í sum verka sinna. Á hinn bóginn má segja, með ofurlitlum ýkjum, að það sé ekki síst Shakespeare og sískynjuð návist hans í bókmenntalífi enskrar tungu sem valda því að dregur úr mikilvægi þýðinga á ensku eftir hans daga. Nú verða verk hans sjálfs glæstar fyrirmyndir um stórbrotna sköpunargáfu og listræna meðferð enskrar tungu og minnkar þá þörf fyrir að flytja slíkar fyrirmyndir inn frá öðrum málum. En um leið og af sömu ástæðum taka verk Shake- speares að skipta höfuðmáli í þýðingastarfi á öðrum tungumálum, einkum er líður fram á 18. öld. Brátt var svo komið að meðal vestrænna þjóða bjó enginn texti nema Biblían yfir jafn miklu „átoríteti,“ þvílíku hefðarvaldi og virðingaráru sem verk Shakespeares. Metnaðarhámark hvers þýðanda fólst í að koma Shakespeare yfir á tungumál sitt og verk hans urðu grundvallar- þáttur í jafnt bókmenntun sem leikhúslífi ótal þjóða. í sumum löndum — Þýskaland er gott dæmi — hafa Shakespeare-þýðingar jafnvel haft svo gagn- ger áhrif á tungutak bókmenntanna að það er erfitt að ímynda sér þróun þess án hlutar Shakespeares og þýðenda hans. Vart mun þetta þó gilda um hlut Shakespeares á íslensku bókmenntasviði. Um miðja þessa öld höfðu einungis sjö þýðingar á heilum leikverkum eftir Shakespeare komist á íslenskt prent. Fyrstur til að þýða Shakespeare varð Steingrímur Thorsteinsson en íslensk gerð hans af Lear konungi birtist þó ekki fyrr en 1878, eftir að Matthías Jochumsson hafði gefið út þýðingu sína á Macbeth (1874). Matthías bætti við þremur Shakespeare-þýðingum: Hamlet (1878), Othello (1882) og Rómeó og Júlíu (1887) og á þessum árum kom einnig út þýðing Eiríks Magnússonar á The Tempest sem hann kallaði Storminn (1885). Næsta heildar-þýðing á leikverki eftir Shakespeare kom ekki út fyrr en 1946 þegar Kaupmaðurinn í Feneyjum birtist í búningi Sigurðar Grímssonar. Áður hafði þó komið til sögunnar atkvæðamikill Shake- speare-þýðandi, Indriði Einarsson, sem þýddi 14 leikverk Shakespeares á
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.