Andvari - 01.01.1991, Síða 27

ANDVARI
BJÖRN SIGURÐSSON
25
stöður úr bólusetningartilraununum frá 1950 og 1951, sú síðasta
sköinmu eftir andlát hans.
Rannsóknir-Björns Sigurðssonar vöktu talsverða athygli meðal er-
lendra vísindamanna. Sótti hann fund sérfræðinga um garnaveiki sem
haldinn var á Englandi vorið 1955 og skýrði þar frá niðurstöðum sín-
um. Ályktaði fundurinn að mæla með bólusetningaraðferð Björns til
varnar garnaveiki í sauðfé. Þegar árið 1950 var mikill áhugi hjá bænd-
um á að bólusetning hæfist í stórum stíl á garnaveikisvæðunum. Björn
taldi það þó ótímabært þar sem þá var ekki enn örugg vissa um gagn-
semi bólusetningarinnar, en vitað var að hún myndi gera það erfiðara
að fylgjast með útbreiðslu náttúrulegrar sýkingar með blóð- og húð-
prófum sem urðu jákvæð við bólusetningu. Bólusetning til varnar
sjúkdómnum hófst þó haustið 1951 þegar endanlegar niðurstöður lágu
fyrir úr tilrauninni frá 1947 til 1949. Bólusett lömb voru fáfyrsta árið en
fjölgaði ár frá ári svo að haustið 1954 voru 68 þúsund ásetningslömb
bólusett. Eftir það var fyrirskipuð almenn bólusetning gegn garnaveiki
á sýktu svæðunum. Fór nú garnaveikin mjög að réna og hefur ekki síð-
an valdið teljandi tjóni í héruðum þar sem hún var áður landlæg. Veik-
inni var þó ekki útrýmt og þurfti að halda áfram bólusetningu til þess
að koma í veg fyrir að hún gysi upp á nýjan leik. Erfitt er að meta hve
mikla fjármuni garnaveikibólusetningin hefur sparað bændum og
þjóðarbúinu, en í minningargrein segir Páll Agnar Pálsson yfirdýra-
læknir m.a.:
Má fullyrða að garnaveikibóluefnið hafi gerbreytt fjárhagslegri afkomu þús-
unda bænda hér á landi, og er vandséð hvernig unnt hefði verið að halda áfram
sauðfjárbúskap í stórum hlutum landsins, hefði bóluefni þetta eigi orðið til
bjargar.
Út frá árlegri dánartölu þegar veikin var í hámarki og að hún lækk-
aði um meira en 90% eftir að bólusetning hófst, má áætla að 15 til 20
þúsund kindur hafi bjargast á hverju ári milli 1950 og 1960. Þannig hef-
ur sparast sem svarar jafnmörgum ærverðum árlega. Má því ætla að
kostnaður við byggingu og rekstur Tilraunastöðvarinnar á Keldum
hafi með garnaveikirannsóknunum einum borgað sig margfaldlega.
Sannaðist hér það sem Björn hafði haldið fram allt frá háskólaárum
sínum um mikilvægi vísindarannsókna fyrir atvinnuvegina og þjóðfé-
lagið í heild.