Andvari - 01.01.1991, Page 159

ANDVARI
AÐ ÁRROÐANS STRÖND OG AFTUR HEIM
157
Par að auki eru ritdómar lítt skilgreindir svo að stundum verður ekki séð
hvaða bók er um að ræða („Tvær bækur eftir Huldu“, „smásagnasafn eftir
Huldu“ o.s.frv.). Þá er ekki að sjá að höfundur skrárinnar hafi lesið inn-
gangsritgerðina því að í skrána vantar merka grein Benedikts Bjarklinds í
bókinni Móðir mín sem þar er vitnað til. Helstu greinar um Huldu hefur sá
sem skrána tók saman ekki heldur lesið. Það sést á því að hér er ótalin merki-
leg heimild sem Karl Kristjánsson vísar til í formála að Gullregni úr ljóðum
hennar: „Við hvað ólst Hulda skáldkona upp?“ eftir systur hennar, Aðal-
björgu Benediktsdóttur, í Heima er best 1962. Ekki kemur heldur fram, sem
þó stendur í íslensku skáldatali, að ritgerð Richards Beck um Huldu er
prentuð í greinasafni hans, Ættlandi og erfðum, 1950. Þá er þess ekki gætt að
greinar Jónasar Jónssonar og Sigurðar Nordals í Samvinnunni 1981 eru bara
uppprentanir á gömlum greinum, sem þó liggur í augum uppi, svo löngu eftir
dag höfunda. Ritgerð Nordals er líka tekin upp í ritsafn hans, Mannlýsingar,
3.bindi; þess er ekki getið. Yfirleitt er eins og skrá þessi sé gerð í lausu lofti,
án þekkingar á ferli Huldu eða heimildum um hana. Kemur fyrir lítið þótt
fram sé tekið að skráin sé „enn ekki tæmandi“, sem auðvitað verður ekki
ætlast til. Þeir ágallar sem hér hafa verið raktir eru hins vegar svo miklir að
ekki verður við unað. Fyrirmyndarskrár af þessu tagi eru þær sem Ólafur
Pálmason tók saman og fylgdu ljóðaúrvölum Davíðs Stefánssonar og Matth-
íasar Jochumssonar.
En það er vitaskuld úrvalið sjálft og inngangsritgerðin sem mestu máli
skipta. Verður ekki annað séð en þar hafi vel og skipulega verið að staðið.
Ákveðið sjónarmið er lagt til grundvallar í umfjöllun um skáldkonuna og
vali á textum, en að öðru leyti gefur inngangurinn glögga mynd af baksviði
Huldu, bókmenntalegum og almennt menningarsögulegum forsendum fyrir
skáldferli hennar, hugsunarhætti og stíl.
í fyrsta hluta er gerð grein fyrir þeirri merkilegu menntavakningu sem
varð í Þingeyjarsýslu á seinni hluta nítjándu aldar, en henni var Unnur
Benediktsdóttir nátengd frá öndverðu, dóttir Benedikts á Auðnum. Um fé-
lagshreyfingu Þingeyinga hefur nokkuð verið ritað sem unnt er að styðjast
við, einkum rit Gunnars Karlssonar, Frelsisbarátta Suður-Þingeyinga og Jón
á Gautlöndum, svo og ritgerð um efni sem miklu skiptir í þessu sambandi,
bókafélagið Ófeig í Skörðum og félaga, eftir Svein Skorra Höskuldsson í
Skírni 1970. Það var með öllu óvenjulegt að fólk í íslenskum sveitum læsi rit
helstu samtímahöfunda erlendra ný af nálinni eins og Þingeyingar gerðu á
uppvaxtarárum Unnar Benediktsdóttur. Á því - og hinum þjóðlega menn-
ingararfi - byggðist menntun hennar og áhrif erlendra bókmennta leituðu
fram í fyrstu ljóðunum.
Frá þessu segir í öðrum kafla ritgerðarinnar og í þriðja kafla er ljóðform
fyrstu bókanna greint. Frægð sína í þeim efnum á Hulda því að þakka að hún