Andvari - 01.01.1916, Blaðsíða 80
72
jAndvari.
Um vcðrátsu og landkosti
af 14. öldinni, líklega hefir komið óorð á þau og
þau fallið í verði, og eftir það mun mikið af ullinni
hafa verið flutt út óunnið. Árið 1340 segja kanokar
í Niðarósi: »Fyrir skömmu flutlist lítil skreið af
íslandi, er þá var kallað matskreið, en í vaðmálum
hinn mesti varningur, en nú flyzt ok af íslandi hinn
mesti ok bezti varningur í skreið ok lýsi.1)
Þegar vaðmálin hættu að vera gjaldgeng sem
fyrr, varð að útvega sér nj'ja verzlunarvöru og þá
lá ekkert nær en fiskurinn, skreiðin, sem eftir miðja
14. öld verður aðalútflutingsvara Islands, sú vara,
sem allir útlendingar sóttust mest eftir.
Við það jókst mjög aðsókn að fiskiverum og
allir bændur, sem gátu því við komið sendu ver-
menn til sjóar. Utgjöldin fyrir útlenda vöru fóru sí-
vaxandi, en afrakstur búanna jókst eigi altaf að sama
skapi; sumir bændur áttu enga skreið til kaupeyris
eða alt of litla, þá varð að finna aðra vöru sem geklc
i| verzlun, kýrnar voru góðar til að fæða heimilis-
fólkið, en afrakslur þeirra tóku kaupmenn ekki, þó
súrt smjör yrði gjaldeyrir innanlands þá flutlist lítið
af því úr landi. I3á var farið að fjölga fénu til þess
að selja af því ullina óunna, en kúabúin tóku að af-
rækjast, því vinnufólkskaupið hækkaði eftir því sein
fleiri leituðu til sjóar; seint á 14. öld er það orðíð
helmingi hærra en í fornöld. Ivúabúin voru viss og
arðberandi höfuðstóll, sem gaf af sér ágæta vexti til
heimilisþarfa; fiskiveiðarnar og sauðfjárræktin voru
miklu óvissari atvinnuvegir, gátu oft brugðist, sérstak-
lega með því fyrirhyggjuleysi sein jafnan hefir loðað
við íslendlnga. Af þessu leiddi eðlilega sívaxandi
E 1) Dipl. isl. II. bls. 729.'