Stúdentablaðið - 17.06.1944, Blaðsíða 28

Ottó N. Þorláksson
fyrsti forseti Alþýöusambands fslands
víkur. Bárufélögin lögðust niður á fyrsta tug
þessarar aldar. Á Eyrarbakka og Stokkseyri
var þeim þó breytt í aimenn verkalýðsfélög.
Þessi félög, sem nú hafa verið nefnd, verð-
ur að telja brautryðjendur verkalýðsfélags-
skapar á fslandi, og það er ekki á færi okkar,
sem komið höfum í fylkingarnar síðustu 20—
30 árin, að meta svo sem vert er kjark og
framsóknarhug þeirra, er voru frumherjar og
brjóstvörn þessa félagsskapar á bernskuskeiði
hans.
VERKEFNIN
Aðalhlutverk verkalýðsfélaga var og er að
vinna að kjarabótum félagsmanna. Þetta eitt
hefði verið ærið starf fyrir þessi fámennu og
fátæku félög, sem vissulega voru fædd í ónáð
margra mikilsmegandi manna. Þau einskorð-
uðu þó ekki starfssvið sitt eingöngu við þetta,
heldur héldu þau uppi ýmislegri fræðslu og
nutu til þess liðveizlu nokkurra mennta-
manna, sem sáu og skildu, að þjóðinni var
hollast að verkamaðurinn væri maður með
mönnum, en ekki aðeins hugsunarlítið vinnu-
dýr, sem færi möglunarlaust út á gaddinn,
þegar atvinnurekandinn þyrfti ekki lengur á
vinnu hans að haida.
Verkalýðsfélögin stofnuðu einnig, þrátt
fyrir fátækt sina, styrktar- og sjúkrasjóði til
hjálpar bágstöddum og sjúkum félögum sín-
um. Þessir sjóðir hafa ekki verið öflugir og
því ekki megnað að bæta mikið böl, en við-
leitnin sýnir samábyrgðartilfinningu þessara
brautryðjenda gagnvart meðbræðrum sínum.
Fyrsta reglulega sjúkrasamlagið hér á landi
var stofnað og starfrækt innan Hins islenzka
prentarafélags.
FLEIRI HEFJAST HANDA
Um og eftir aldamótin voru stofnuð verka-
lýðsfélög, þó að ekki færu af þeim miklar
sögur. Árið 1906 var stofnað í Reykjavík
Verkamannafélagið Dagsbrún, sem nú er
langf jölmennasta verkalýðsfélag landsins. Um
þessar mundir gerðist fleira. Akureyrarfélag-
ið var endurstofnað, og stofnað var Verka-
mannafélagið Hlíf í Hafnarfirði. Þá hóf og
göngu sína fyrsta málgagn verkamanna hér á
landi, nefndist það Alþýðublaðið, gefið út af
nokkrum Alþýðumönnum. Ritstjóri þess var
Pétur G. Guðmundsson bókbindari, sem mjög
kemur við sögu vei'kalýðshreyfingarinnar á
Islandi. Blaðið lifði skamma stund, en mun þó
hafa vakið marga til hugsunar um hag og
heiður verkalýðsins. Alþýðublaðið kvaðst
berjast fyrir:
Pétur G. Guömundsson
ritstjóri fyrsta verkamannabiuösins á lslandi
2Í>
STÚDENTABLAÐ