Stúdentablaðið - 17.06.1944, Blaðsíða 34

Nú er svo komið, að Islendingar eru taldir
meðal hinna mestu fiskveiðiþjóða í Evrópu.
Árið 1937 voru aðeins þrjár þjóðir í Evrópu,
er höfðu meira aflamagn en Island, en það
voru Stóra Bretland og Norður-lriand, með
1.107.925 smál., Noregm’ 1.035.197 smál.,
Þýzkaland 632.573 smál. en afli Islands var
það ár 335.840 smál. Sé tillit tekið til fólks-
f jölda, kemst þó ekkert þessara landa nálægt
Islandi, hvað aflamagn snertir.
Islendingar hafa að því leyti nokkra sér-
stöðu, að þeir sækja allan sinn afla á miðin
umhverfis landið, þar sem aðrar hinna stærri
fiskveiðiþjóða þurfa að sækja mikinn hluta
þess, sem þær afla til fjarlægra miða,
oft hundruð kílómetra burtu frá heimaland-
inu. Þannig stunda allar meiri háttar fisk-
veiðiþjóðir Norður- og Vestur-Evrópu veiðar
hér við land og hafa þær til skamms tíma
tekið bróðurpartinn af því, sem aflað hefur
verið á íslandsmiðum. Þetta er þó að breyt-
ast og Islendingar eru hér greinilega í sókn.
Seinustu opinberar skýrslur um þetta efni,
sýna, að árið 1937 öfluðu Islendingar 48%
af því, sem aflað var á Islandsmiðum og
munu aldrei hafa komizt hærra, frá því farið
var að stunda fiskveiðar hér á djúpmiðum,
nema ef til vill á árum hinnar fyrri heims-
styrjaldar. Hin síðustu ár hefur þetta að
sjálfsögðu hækkað mjög mikið, með þvi að
heita má, að íslendingar hafi setið einir að
miðunum umhverfis landið frá því styrjöldin
hófst.
En að styrjöldinni lokinni verðum við að
búa okkur undir, að taka upp aftur sam-
keppnina við hin erlendu skip á miðunum og
veltur þá á miklu, að við séum vel undir þá
raun búnir.
Við athugun þá, sem hér verður leytast
við að gera, mun staða sjávarútvegsins í þjóð-
arbúskapnum verða athuguð frá fjórum hlið-
um aðallega. I fyrsta lagi hve margir lands-
menn hafi atvinnu sína og framfæri af sjáv-
arútveginum, í öðru lagi sú þýðing, sem sjór-
inn hefur, sem fæðugjafi fyrir þjóðina, í
þriðja lagi þýðing sjávarútvegsins fyrir iðn-
aðinn í landinu og loks staða útvegsins í utan-
rí kisverzluninni.
Er þá fyrst hin atvinnulega hlið. Heimildir
um þetta efni, sem unnt er að byggja á fyrir
hin síðustu ár, eru ekki til. Hinar nýjustu
eru úr manntali fyrir árið 1930, en telja verð-
ur, að svo stórfelldar breytingar hafi orðið á
atvinnuskiptingu þjóðarinnar á þessu tima-
bili, að þær tölur munu nú algerlega úr-
eltar. Það er vitað, að undanfarna áratugi
hefur fólkið í landinu verið á sífelldum flutn-
ingum úr sveitunum og í bæina og kauptúnin
við sjóinn. Það er öllum Ijóst, að þessi
straumur hefur haldið áfram undanfarin 14
ár og sennilega aldrei með meiri þunga, en
einmitt nú hin allra síðustu ár. Fólksfjölgun-
in í bæjunum og kauptúnunum hefur að sjálf-
sögðu skipzt á milli ýmissa atvinnuvega, en
drjúgur hluti hennar hefur án efa lent hjá
sjávarútveginum og þeirri atvinnugrein, sem
honum er nátengdust, fiskiðnaðinum. Mun
það ekki fjarri lagi, að nær þriðji hluti lands-
manna hafi nú framfæri sitt af þessum at-
vinnuvegum, að öllu eða langmestu leyti. Er
greinilegt að enn heldur fólksstraumurinn
áfram til sjávar og er vandséð að aðrir at-
vinnuvegir en sjávarútvegurinn og fiskiðnað-
urinn geti séð hinum vaxandi fólksfjölda í
bæjum og kauptúnum fyrir þeirri atvinnu,
sem hann þarf tii lífsframfæris.
Það má með sanni segja, að það hafi eigi
litla þýðingu, hvar þjóðin aflar sér þeirrar
fæðu, sem hún þarf sér til lífsviðurværis. Er
það þýðingarmikið atriði fyrir afkomu þjóð-
arinnar, hvort flytja verður meiri hluta henn-
ar að frá öðrum löndum, oft um miklar vega-
lengdir, eða hvort þjóðin er þess megnug, að
framleiða hana sjálf af gæðum sins eigin
lands eða úr sjónum umhverfis það. Eink-
um kemur þó þýðing þessa skýrt í ljós á tim-
um styrjalda og þar af leiðandi flutninga-
örðugleika. Við Islendingar stöndum tiltölu-
lega vel að vígi hvað þetta snertir. Að vísu
verðum við að flytja inn kornmat og nokkr-
ar aðrar tegundir matvöru, en við höfum í
32
STÚDENTABLAÐ