Fálkinn - 04.01.1965, Blaðsíða 8

1. mynd: Hér starfa þrír vistmenn við að hnýta utan
um netakúlur.
2. mynd: Tvær konur sitja við vefnað. Vefnaðurinn er
furðu vandaður og handbragðið fallegt.
3. mynd Fjórir hjúkrunarnemar, talið frá vinstri: Helga
ívarsdóttir, Ingibjörg Kolka, Guðrún Karlsdóttir og
Helga Hermannsdóttir.
Við lygnan voginn stendur húsaþyrping og grænar
flatir allt umhverfis, þar liafa verið gróðursett tré sem
nú eru orðin mannhæðarhá. Það er kyrrlátt og friðsælt
þarna við voginn og umferðargnýrinn frá Reykjanes-
brautinni er hér ekki nema fjarlægur dynur. Húsin
sem snúa stafni mót suðri standa á einum fegursta stað
í nágrenni Reykjavíkur. Og þarna eiga heimili 115 karl-
ar og konur á aldrinum fjögurra til sjötíu og fimm ára,
fólk, sem ekki á samleið með öðru fólki, fólk sem ekki
getur séð sér farborða í þjóðfélaginu.
Fávitahælið í Kópavogi. ..
Við komum þar einn dag fyrir skemmstu og skyggnd-
umst um undir leiðsögn læknis og forstöðumanns. Við
vissum tæplega nokkurn hlut um starfsemi þessa hælis
fyrr en þennan dag og eins mun flestum farið. Og þótti
því ekki úr vegi að kynnast því fólki sem hefur gert
það að ævistarfi að hlú og hlynna að vangefnum, kynnast
viðhorfum þess og starfsaðferðum.
Hjónin Ragnhildur Ingibergsdóttir yfirlæknir og Björn
Gestsson forstöðumaður hafa veitt hælinu forstöðu frá
því það var tveggja ára, það var sett á stofn árið 1954
og aukið 1958. Nú er í byggingu mikið hús steinsnar
vestan við meginhælið, þar verður á næstunni tilbúin 30
rúm fyrir vistmenn og ýmiskonar fullkomin aðstaða til
að veita þeim hjúkrun og þjálfun.
Því hefur stundum verið haldið fram að tala van-
gefinna á íslandi væri hærri en í nágrannalöndum okk-
ar. Ekki eru til fullnægjandi skýrslur um tölu vangefins
fólks á íslandi en Danir telja að um 1% af íbúatölu
Danmerkur sé vangefinn, þar af þarfnast tveir af hverj-
um þúsund íbúum hælisvistar og aðrir tveir af hverjum
þúsund íbúum opinbei'rar aðstoðar í einhverri mynd.
Þar sem íbúatala íslands er 180 þúsund ætti samkvæmt
þessu að vera þörf á um það bil 360 hælisrúmum fyrir
vangefna einstaklinga. Af því má draga þá ályktun að
fávitaháttur sé ekki algengari á íslandi en í öðrum
löndum.
Viðhorf alls þorra almennings til vangefinna hefur
ekki verið mjög jákvætt allt til þessa dags. Áður fyrr
trúði fólk því jafnvel að það væri sérstök refsing æðri
máttarvalda ef foreldrum fæddist vangefið barn og ekki %
örgrannt um að foreldrarnir trúðu því sjálfir. Að sjálf-
sögðu er slíkum firrum tæpast að dreifa lengur en þó
fer því fjarri að hleypidómar og fordómar í sambandi
við fávita séu upprættir.
— Það er ekki ýkja mikill munur á okkur og þeim,
segir Björn Gestsson og á þar við sjúklingana á Kópa-
vogshæli. Þetta er fólk eins og við. Það á við sömu
örðugleika að etja, flest á það sömu hugðarmál og við,
í lífi þess skiptist á sorg og gleði, kvíði og von.
Og Ragnheiður tekur í sama streng:
— Mér virðist þetta fólk skikkanlegra og félags-
lyndara en annað fólk, segir hún.
Vistfólkið á Kópavogshælinu á ekki því láni að fagna
að vera heilbrigt. Það er ekkert dularfullt né uggvæn-
legt við sjúkdóm þess og engin ástæða til annars en
horfast í augu við hann eins og hvert annað tilvik
náttúrunnar. Á ferð minni um Kópavogshæli sá ég ekki
betur en þar ríkti ámóta lifsgleði og ánægja og utan
þess, ef til vill meiri.
FALKINN