Fálkinn - 04.01.1965, Blaðsíða 9

FÁLKINN
HEIIMSÆKIR
„Það er ekki ýkja mikill munur á
okkur og þeim”
Vangefið fólk eru þeir sem ekki hafa náð fullum andleg-
um þroska vegna sjúkdóma eða af öðrum orsökum, þeir
sem ekki hafa náð þeim greindarþroska, sem nauðsynlegur
er til að bjargast á eigin spýtur.
Greindarþroski vangefinna er mjög mismunandi. Hvarvetna
er reynt að skipta þeim í samvalda hópa á hælum eins og
Kópavogshælinu og er þá ekki eingöngu tekið tillit til greindar-
vísitölu, heldur einnig skapferlis og lyndiseinkunnar. í Kópa-
vogshælinu eru sex deildir starfandi.
Þegar reiknuð er út greindarvísitala manns er miðað við
að meðalgreindur maður hafi vísitöluna 100. Vangefnir eru
þeir kallaðir, sem hafa greindarvísitölu undir 75, en þeir
skiptast aftur í ýmsa flokka. Þess skal þó getið að mörkin
eru hvergi nærri svo skýr að unnt sé að draga skarpa línu
milli flokka og sízt af öllu milli vanvita og annarra tornæmra
einstaklinga.
Orvitar eru þeir kallaðir á íslenzku sem hafa greindarvísi-
tölu undir 25. Þeir eru einna verst á vegi staddir af þeim
sem þurfa á hælisvist að halda. Þeir geta fátt numið þótt reynt
1 sé að kenna þeim og má heita gott ef þeir læra að klæða sig,
matast og gæta nokkurs hreinlætis. Sumir þeirra eru karlæg-
ir alla ævi og verður ekki annað gert en hjúkra þeim. Margir
þeirra geta þó lært að hafa ofan af fyrir sér með allra ein-
földustu leikföngum og einnig hafa þeir gaman af söng og
hljóðfæraslætti, sumir þeirra læra jafnvel lög þótt ekki geti
þeir lært texta. Tekizt hefur að kenna nokkrum þeirra allra
óbrotnustu störf sem hægt er að vinna alveg vélrænt. Það
veltur að miklu leyti á skapgerð þeirra hvort unnt er að
kenna þeim slík störf, en takist að festa hug þeirra við slíkt
er það þeim mikils virði.
Hálfvitar (imbecile) eru þeir kallaðir sem hafa greindar-
vísitölu frá 25 til 50. Þeir hafa ekki not af venjulegri skóla-
göngu og geta ekki lært að vinna fyrir sér eða sjá fyrir dag-
legum þörfum sínum. Margir þeirra eru illa talandi. Þeir hafa
nokkra starfsgetu og geta lært ýmis einföld störf og fátt
gleður þá eins innilega og sú vitneskja að geta gert eitthvert
gagn eins og annað fólk. Flestir örvitar og hálfvitar þarfnast
hælisvistar um eitthvert skeið ævinnar.
Vanvitar eru þeir nefndir sem þarfnast stöðugrar hand-
Framhald á bls. 33.
V
:b■
TEXTI:
' JÖKLLL
IUYIMDIR:
RIJIMÓLFIJR
Séð yfir sal, þar sem
vistmenn sitja að vinnu.
Vinnan er hjálpræði flestra
þeirra er dvelja á hælinu.