Vaka - 01.11.1927, Blaðsíða 56

374
KRISTJÁN ALBERTSON:
[VAKA !
verður að eiga, inyndu nú i fyrsta sinni verða prentuð
á vorri tungu. 4.—5. hvert ár gæfi forlagið út vönduð og
myndprýdd stórrit: um merkustu menningartímabil
sögunnar (gríska og rómverska menning, endurreisnar-
tímabilið, 19. öldina, nútíðarmenning Evrópu, austræna
menning), almenna veraldarsögu, menningarsögu,
listasögu, bókmenntasögu, heimsspekissögu o. s. frv.
allt alþýðlega ritað. íslendingur, sem vildi afla sér sæmi-
legrar almennrar menntunar, yrði, þegar fram í sækir,
ekki neyddur lil þess að lesa 9 bækur á erlendu máli,
meðan hann læsi eina á móðurmálinu. Þjóðin myndi læra
að hugsa um öll efni á íslenzku. Ritmál vort myndi
liðkast og auðgasl og talmálið verða íslenzkara en
nú er.
4. íslenzk ritlist myndi taka mikilli framför. Forlagið
gæti fullgoldið hverjum rithöfundi og þýðanda starf
hans og ætti heimtingu á vel unnu verki. Stjórn þess
yrði að vera í höndum manns eða manna, sem sam-
einuðu strangan og menntaðan smekk og andlegt frjáls-
lyndi. Góðir rithöfundar einir yrðu samkeppnisfærir við
bækur ríkisforlagsins, — útgáfa léttvægra eða illa rit-
aðra hóka myndi stórum takmarkast. Rithöfundar
vorir myndu hafa aga af þeirri tilhugsun, að verk
þeirra og úrvalsrit heimsbókmenntanna hefðu samflot
út til þjóðarinnar, — það myndi herða á kröfum þeirra
til sjálfra sin.
5. Framtíð íslenzkra hókmennta yrði borgið. Vér
gætum afnumið öll skáldlaun, nema heiðurslaun til
einstöku eldri höfunda, sem ef til vill væru hættir að
skrifa. íslenzkir menn, sem gæddir væru skapandi rit-
höfundargáfu, gætu helgað sig starfi sínu í fullri vissu
um að ef þeir semdu góð verk, yrði þeiin launað fyrir
starf sitt. Og forlagið myndi fá verkefni þeim lærdóms-
mönnum, sem hefðu gáfu til þess að skrifa menntandi
hækur við alþýðu hæfi. Islendingasögur urðu til vegna
þess, að á höfðingjasetrunum og i klaustrunum gátu