Vikan - 15.12.1960, Blaðsíða 47

JOLABÆKUR NORÐRA
Örn Snorrason:
Íslðndssöguvísur
Gefið börnunum bók þessa, sem mun létta þeim lestur íslandssögútinár og
gera hana skemmtilegri. Hver gleymir þessu ártali eftir visulestur?
Stormar æddu illra mátta
Eggert kvaddi fósturjörð
17C8
sökk hann oní fireiðafjörð
Elinborg Lárusdóttir:
$ól í bodegisstuð
Söguleg skáldsaga frá 17. öld, er gerist norðanlands. Persónurnar eru ;;ð
nokkru sannsögulegar, þótt nöfnum sé breytt, svo og atburðir ýmsir. Það ;.'er
ekki á milli mála, að sögufróðir menn kenna þar menn og atburði.
Sjaldan eða aldrei liefur höfundi tekizt betur. Persónur verða Jjósíifandi,
lesandi fylgist með lífi þeirra og kjörum, skynjar anda þess aldarfars, sem
lýst er, og finnur anda hins komandi tíma.
Prófessor Björn Magnússon:
Ættir $íðnpnstA
í bókinni eru raktar ættir afkomenda Jóns prófasts Steingrímssonar (f. 1728),
Páls prófasts í Hörgsdal og systkina séra Páls, barna Páls klausturhaldara á
Hörglandi síðast í Elliðavatni. Um leið eru einnig tadlir niðjar flestra Siðu-
presta frá og með Jóni Steingrímssyni.
Þá eru og raktar allrækilega ættir þeirra, er giftast inn í ættir Síðupresta.
Ættir Síðupresta er yfir sex hundruð blaðsiður i stóru broti.
BÓKAÚTGÁFAN NORÐRI
Vefarinn mikli
Framhald af bls. 12.
Rétt hefur hótt að skýra allýtar-
lega frá lýsingu Laxness á þróuninni
i heimalandi hans meðat annars af
því, að hún er í aðalatriðum sann-
leikanum sannkvæm, enda þót.t hún
sé nokkuð ýkt. Hvað eftir annað tek-
ur hann hliðstæður úr rússnesku
byltineunni. Það her vott um, að þessi
stórviðburður veraldarsögunnar hef-
ur þrátt fyrir allt haft áhrif á Lax-
ness ekki síður en Þórberg. Án efa
hefur hann verið á dagskrá í Unuhúsi.
Blað jafnaðarmanna, Alþýðublaðið,
tók vinsamlega afstöðu til rússnesku
byltingarinnar, en Morgunblaðið, mál-
gagn íhaldsmanna dregur hins vegar
enga dul á andúð sína á henni. Það
kann að Þykja nokkuð langsótt að
bera saman jötunriki byltingarinnar
Rússland og dvergríkið ísland, en
samt er það alls ekki að ófyrirsvnju.
Hin öra efnahagslega og Þjóðféiags-
lega þróun á íslandi á fyrsta f jórðungi
tuttugustu aldarinnar hafði öll ein-
kenni byltingar. Frumstæðu og kyrr-
stæðu bændasamfélagi var breytt í
nútíma þjóðfélag þar sem Reykjavík,
sem óx hröðum skrefum, varð mið-
punktur.
Hinn víðreisti rithöfundur átelur
landa sina fyrir að vera seina að til-
einka sér hinn ytri búnað siðmenn-
ingarinnar. Hann finnur að klæða-
burði þeirra, hársnyrtingu og því um
liku. Honum finnst sami gelgjubrag-
urinn á byggingarstílnum í Reykja-
vík og öllu öðru í þjóðfélaginu. Al-
þingishúsið lítur út eins og jirn-
brautarstöð uppi í sveit og yfirleitt
virðist sykurkassastillinn allsráðandi.
Laxness notar einnig tækifærið til
að ráðast hatrammlega á drykkju-
skap landa sinna. Drykkjuskapurln.n
er „erkilöstur skrælingjans". Honum
virðast íslendingar ofurseldir þessum
„höfuðfrömuð allrar siðspillingar og
sannrar mannskemmingar":
Brennivlnsdvrbunin var hinn sat-
anski stimviB sem þrœldómurinn
markatH á islenzkan hjóöarsvip, og
bessi stimpill óafmáóur á enni fs-
lendingsins fram l svefnrof vorra
daga, sem tatandi vottur um J>aö
syndamyrkur siOleysisins. sem
Ihann er risinn urn úr. Eftir aö
Jsiendíngar höföu komist aö beirri
niöurstööu, aö þaö vceri skurö-
goöadvrkun og svnd aö Akalla
forbón heilags Þorláks og Jóns og
annarra dfirlinga Guös, há misk-
unnaöi fjandinn sig yfir þá, og gaf
þeim þann dijrting sem beir hafa
kropiö síðan: brennivíniö.
„Huggunin er sú, hvað þennan iöst
snertir, eins og lúsina, að honum
er búinn dauðadómur með aukinni
menningu".
Andstyggð Laxness á drykkjuskap
Islendinga byggist fyrst og fremst
á því, að hann álítur hann leifar
myrkrar fo;" iðar i andstöðu við fram-
farir og ' ma siðmenningu. Hann
fordæmir b ,n af fagurfræðilegum
ástæðum. V .'.ð ætti
n.f fagurfrceöilegum ástœöum aö
vera löcleyft aö skjóta úr hunda-
byssu á fyllirúta, sem flcekjast. á
almannafæri. Fullur maöur er Ijót
sjón. Þuö spillir feguröarsmekk
barnanna aö horfa á svo Ijóta
sjón.
Síðan hefur Laxness oft veitt lönd-
nm sinum þungar ákúrur fyrir
drykkjuskap þeirra og góðlátlegt um-
burðarlyndi gagnvart þessum ósið.
Ádeila höfundar á fátækt og ófull-
Framhald á bls. 52.
Við óskum
viðskiptavinum
vorum
gleðilegra jóla,
og friðar
ars
Sameinqoa^vt
Vj/dS'
’iðslan
BRÆDRABORGARSTlG 7 - REYKJAVÍK
VIKSN 47