Fréttablaðið - 27.11.2009, Qupperneq 24

24 27. nóvember 2009 FÖSTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Í samstarfsyfirlýsingu ríkis-stjórnarinnar var jafnrétti
kynja, mannréttindi og kvenfrelsi
meðal þeirra gilda sem voru sett
í öndvegi með afgerandi hætti.
Skipuð hefur verið sérstök ráð-
herranefnd um jafnréttismál til
þess að fylgja þessari stefnumót-
un eftir og er henni ætlað að efla
forystu og samhæfingu í sérstök-
um forgangs- og áherslumálum á
þessu sviði.
Ráðherranefndin hefur þegar
hafið vinnu við gerð nýrrar fram-
kvæmdaáætlunar ríkisstjórn-
arinnar í jafnréttismálum, þar
sem lagðar verða línur fyrir
átak í samþættingu kynja- og
jafnréttissjónarmiða við starf-
semi ríkisstjórnar og ráðuneyta.
Það verklag verður innleitt að
stjórnarfrumvörp og meirihátt-
ar ákvarðanir og áætlanir rík-
isstjórnar sem geta haft áhrif á
stöðu jafnréttis kynjanna fari í
gegnum sérstakt jafnréttismat. Í
samstarfsyfirlýsingu ríkisstjórn-
arinnar er lögð sérstök áhersla
á að aðgerðir til atvinnusköpun-
ar þjóni jafnt konum og körlum.
Fjármálaráðherra hefur ýtt úr
vör sérstöku verkefni sem felur
það í sér að fjárlögum sé með-
vitað beitt í þágu markmiða um
jafnrétti kynjanna.
Öryggi kvenna
Aðgerðaáætlun gegn mansali var
samþykkt í mars sl. af minni-
hlutastjórn sömu flokka og nú
skipa ríkisstjórn. Nú þegar
hefur um helmingi af boðuðum
aðgerðum hennar verið hrint í
framkvæmd eða komið í fram-
kvæmdaferli. M.a. hefur Alþingi
breytt hegningarlögum þannig
að kaup á vændi eru nú refsiverð.
Að baki er sú þríþætta grund-
vallarafstaða: að enginn á í krafti
peninga að geta náð yfirráðum
yfir líkama annarrar manneskju;
að rekstur á vændisstarfssemi og
vændiskaup séu birtingarmynd
kynferðislegs ofbeldis og kúg-
unar; og að þeir sem leiðist út í
vændi séu fórnarlömb efnahags-
legs, félagslegs og í flestum til-
fellum kynbundins misréttis sem
eiga tilkall til þess að samfélagið
í heild grípi til úrræða til að upp-
ræta slíkt misrétti.
Á yfirstandandi þingi verð-
ur væntanlega samþykkt frum-
varp um bann við starfsemi
nektarstaða af sömu ástæðum
og á grundvelli vísbendinga um
tengsl þeirra við vændi og man-
sal. Frumvörp um lagabreyt-
ingar sem lúta að fullgildingu á
alþjóðasáttmálum gegn mansali
verða lögð fyrir Alþingi á yfir-
standandi löggjafarþingi þar sem
m.a. réttarstaða fórnarlamba og
vernd og aðstoð við þau verða
tryggð. Sérfræði- og samhæf-
ingarteymi gegn mansali hefur
tekið til starfa, en það hefur stað-
ist sína fyrstu eldskírn varðandi
það sérstaka mansalsmál sem nú
er til rannsóknar hjá lögreglu.
Átak gegn ofbeldi stendur
nú yfir og það er viðleitni sem
er ákaflega brýn þegar tals-
vert ber á ofbeldi á heimilum og
á almannafæri. Ofbeldisseggi
verður að hefta og hemja hvort
sem þeir eru inni á heimilum, í
Vítisenglum, erlendum glæpa-
gengjum eða hafa lent í ógæfu
fíkniefna eða annarrar óreglu.
Við getum ekki unað því að
ofbeldismenn vaði uppi en fórn-
arlömb þeirra beri allan andleg-
an og fjárhagslegan skaða. Fórn-
arlömbunum ber þvert á móti
virðing samfélagsins. Við stefn-
um að því að leiða hina svoköll-
uðu „austurrísku leið“ í lög, en
hún snýr að heimildum lögreglu
til að fjarlægja ofbeldismenn af
heimili, sem kæmi þá í stað þess
að fórnarlömb ofbeldisins þurfi
að yfirgefa heimili sitt sér til
verndar.
Jafnræði í stjórnsýslu
og atvinnulífi
Á vettvangi ráðuneyta hefur
markmiðum um jafnari kynja-
hlutföll við skipun ráða og nefnda
verið skipulega fylgt eftir en
þar er t.d. við þann ramma reip
að draga að tilnefningaraðilar
streitast í sumum tilfellum við
að tilnefna bæði karla og konur.
Ráðuneytin hafa nú innleitt
strangari eftirfylgni og meira
eftirlit gagnvart tilnefningarað-
ilum. Efnahags- og viðskiptaráð-
herra hefur lagt fram frumvarp
á Alþingi sem leggur þá skyldu á
herðar þeim sem skipa stjórnir
einkahlutafélaga að gæta að því
að hlutur kynja verði sem jafn-
astur og er markmiðið að stuðla
að auknum hlut kvenna í ábyrgð-
arstöðum á vettvangi efnahags-
lífsins.
Launajafnrétti kynja er áfram
eitt af forgangsverkefnum ríkis-
stjórnarinnar. Unnið er að gerð
jafnlaunastaðals í samvinnu
við samtök launafólks, samtök
atvinnurekenda og Staðlaráð.
Þetta er frumkvöðlaverkefni,
enda hefur staðall um launajafn-
rétti hvergi áður verið gerður,
hvorki hér á landi né í öðrum
löndum. Miklar væntingar eru
bundnar við þetta verkefni, enda
er markmiðið að búa til stað-
al sem hvort tveggja í senn yrði
atvinnurekendum til leiðbeining-
ar um uppbyggingu launakerfa
sinna og tæki til að meta hvort
þeir uppfylli ákvæði jafnréttis-
laga um launajafnrétti.
Með þennan bakgrunn í huga
fagna ég því að í nýlegri alþjóð-
legri könnun var Ísland í fyrsta
sæti í jafnréttismálum. Það er
ánægjuleg viðurkenning á því að
ríkisstjórnin hefur sett jafnrétti
kynja, mannréttindi og kvenfrelsi
í öndvegi með afgerandi hætti.
Höfundur er forsætisráðherra.
Jafnréttismál í öndvegi
JÓHANNA SIGURÐARDÓTTIR
UMRÆÐA | Jafnréttismál
Vinir í raun?
UMRÆÐAN
Kristján Sturluson skrifar um
þróunarsamvinnu
Nú þegar harðnað hefur á dalnum á Íslandi hefur
skýrt komið í ljós hversu brýnt
það er fyrir okkur að eiga vini
í raun. Við ætlumst til að aðrar
þjóðir sýni stöðu okkar skiln-
ing og komi okkur til aðstoð-
ar. Á sama tíma og við höfum
þessar væntingar til vina
okkar má spyrja sig hvort við Íslendingar sjálfir
séum vinir í raun.
Framlög Íslands til þróunarsamvinnu munu
minnka frá því í fyrra að raunvirði um 45% verði
frumvarp til fjárlaga, sem nú er rætt á Alþingi,
samþykkt.
Ástandið hér á landi er vissulega mjög erfitt
en það er staðreynd að það er mun erfiðara víða
annars staðar. Svo dæmi sé tekið getur stuðning-
ur í þróunarsamvinnu skilið á milli lífs og dauða í
sumum löndum Afríku. Fólk í þessum löndum skil-
ur mæta vel að ekki er sama stuðnings að vænta
frá vinum þeirra á Íslandi og verið hefur. Það að
stuðningurinn hverfi að stórum hluta á erfiðum
tímum er hins vegar óskiljanlegt, eða eins og koll-
egi minn hjá Rauða kross félagi í sunnanverðri
Afríku sagði: „Maður yfirgefur ekki vini sína á
erfiðum tímum, þá fyrst reynir á að þeir standi
með manni.“
Rauði kross Íslands skorar á Alþingi að við
afgreiðslu fjárlaga gerum við Íslendingar sömu
kröfur til okkar sjálfra og við gerum til vina
okkar.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Rauða kross Íslands.
KRISTJÁN
STURLUSON
Í
kjölfar búsáhaldabyltingarinnar töldu margir að nýtt pólitískt
landslag yrði til á Íslandi. Niðurstaðan í kosningunum í vor
varð þó önnur. Eftir að talið hafði verið upp úr kjörkössunum
kom í ljós að hinn gamalgróni fjórflokkur hafði styrkt sig í
sessi.
Sú staða varð svo enn traustari þegar hinn meinti umbótaflokkur
Borgarahreyfingin fór í sjálfsmorðsleiðangur og afsalaði sér öllum
trúverðugleika á mettíma.
Hinir flokkarnir fjórir voru undrafljótir aftur í gömlu hjólförin.
Allra sneggstur var Framsóknarflokkurinn, þar sem varð þó mesta
endurnýjun á þingliðinu. Á þeim bæ er engu líkara en sumir telji
stjórnmálin einhvers konar leikjafræði, frekar en vettvang til að
láta gott af sér leiða.
Vinstri flokkarnir tveir eru yngstir fjórflokkanna, en hvíla auð-
vitað báðir á gömlum grunni. Eftir fátkennda byrjun þar sem lá
við að upp úr syði í stjórnarsamstarfinu, virðast Samfylkingin og
VG vera að ná því lágmarks taumhaldi á sjálfum sér, sem þarf til
að stýra landinu.
En samstarfið er greinilega brothætt og stefnumörkunin umdeild
eins og óhjákvæmilegt er við núverandi aðstæður. Það er ekki bein-
línis traustvekjandi hversu langt er á milli ríkissjórnarflokkanna í
ýmsum mikilvægum málum.
Sjálfstæðisflokkurinn er elsti flokkur landsins og heldur upp á
áttræðisafmæli sitt á þessu ári. Tilefni til fagnaðarláta hafa þó verið
fá. Flokknum var skutlað út úr ríkisstjórn í byrjun árs, og fékk svo
verstu útkomu sögu sinnar í kosningunum í vor.
Sjálfstæðismenn geta þó huggað sig við að flokkurinn þeirra nýtur
nú mest fylgis í skoðanakönnunum. Líklega er ástæðan fyrir þeim
stuðningi fremur óánægja með stjórnarflokkana, en traust á forystu
flokksins. Kannanir hafa sýnt að það er af mjög skornum skammti.
Það blasir líka við öllum sem kæra sig um að sjá, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur ekki farið í það innra uppgjör sem hlýtur að bíða
hans eftir hið stórkostlega skipbrot sem varð síðasta haust og batt
enda á átján ára samfellda stjórn hans á landinu.
Ýmis mál úr fortíð eru óuppgerð og sömuleiðis er stefnan til
framtíðar á reiki. Flokkurinn hefur til dæmis ekki enn sett fram
sannfærandi peningamálastefnu. Þar spilar stærstu rullu mjög mis-
munandi afstaða innan flokksins til Evrópusambandsins og hvort
krónan sé nothæfur gjaldmiðill.
Síðasti landsfundur ályktaði gegn aðild, en þó er sú skoðun ríkj-
andi meðal svo til allra félaga og hagsmunasamtaka, sem sögulega
hafa myndað helst bakland Sjálfstæðisflokksins, að Ísland eigi að
ganga í Evrópusambandið og taka upp evru.
Það er mikið undrunarefni að sá stóri hópur Evrópusinna sem
er í Sjálfstæðisflokknum, láti yfir sig ganga það offors sem mörg
flokksystkini þeirra hafa tamið sér í Evrópuumræðunni. Áhuginn
á aðild að Evrópusambandinu snýst um fleira en að taka upp evru.
Hann hvílir líka á menningarlegum grunni og afstöðunni til þess
hvar Ísland á að skipa sér í samfélagi þjóðanna.
Eins og hlutirnir hafa þróast hefur myndast augljóst gat hægra
megin við miðju. Enginn vafi er á því að margir sjálfstæðismenn
hræðast mjög að sú staða geti orðið til þess að flokkurinn klofni.
Það er ástæðulaus ótti. Stjórnmálaflokkar eiga ekki að vera til fyrir
sjálfan sig. Þeir eru vettvangur til að freista þess að hafa áhrif og
koma hlutum í verk.
Pólitíska landslagið:
Gatið hægra megin
JÓN KALDAL SKRIFAR
Hávaði og heimskuóp
Það er sagt að Alþingi njóti lítillar
virðingar. Ef marka má orð Þráins
Bertelssonar á Alþingi í gær er það
ekki að ástæðulausu. Þráinn sagði
umræðuna í þingsalnum markast
af skætingi. Á Alþingi Íslendinga er
„hávaða og heimskuópum“ ruglað
saman við „hina
göfugu list:
frammíköll,“
sagði Þráinn
þegar hann
kvaddi sér
hljóðs við hávær-
ar umræður um
formið á umræð-
um Alþingis um
Icesave-
málið.
Skrifar ekki undir
Fleiri alþingmenn settu ofan í við
félaga sína í gær en tóku ekki eins
sterkt til orða og Þráinn. Guðmundur
Steingrímsson framsóknarþingmaður
tjáði sig í fyrsta sinn um andstöðu
sína við Icesave-samninginn úr
ræðustól Alþingis í gær. Hann tók
sérstaklega fram að hann tæki
„ekki undir mörg þau gífuryrði
sem hafa fallið“ þar sem því
eru gerðir skór að þingmenn
séu að sinna „öðrum hagsmun-
um en Íslands. Ég skrifa ekki
undir þær yfirlýsingar,“ sagði Guð-
mundur og virtist athuga-
semdinni meðal annars
beint að formanni
hans eigin
flokks.
Úrvinda og þreyttir
En þingmenn voru ekki bara að finna
hver að öðrum. Margrét Tryggvadótt-
ir, þingkona Hreyfingarinnar, sagðist
andvíg kvöldfundum á Alþingi vegna
mikillar umhyggju fyrir ráðherrum rík-
isstjórnarinnar: „Ég hef fylgst með
umræðu hérna á kvöldin og
mér hefur fundist átakan-
legt að horfa á ráðherrana
okkar. Þeir eru orðnir
úrvinda og þreyttir. Ég
held að þeir hafi ekki gott
af næturfundi.“
peturg@frettabladid.is
Bílaapótek Hæðarsmára
Mjódd • Álftamýri