Fréttablaðið - 10.12.2009, Qupperneq 30

30 10. desember 2009 FIMMTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
UMRÆÐAN
Steinunn Valdís Óskarsdóttir
skrifar um jafnréttismál
Síðasta vika hefur farið í umræðu um Icesave, reynt
hefur á þolrifin í málþófi og
margt verið sagt. Sumt nokk-
uð gáfulegt, annað miður gáfu-
legt og á stundum hefur maður
skammast sín fyrir sinn annars
góða vinnustað.
Hvað sem því líður er það hreint út sagt sorg-
legt að nýir þingmenn skuli temja sér orðfæri og
tjá viðhorf sem hafa í för með sér hreina afturför
á Alþingi. Framsóknarflokkurinn hefur kynnt sig
fyrir og eftir síðustu kosningar sem Nýja Fram-
sóknarflokkinn en nýir fulltrúar hans á þingi hafa
einkum keppst við að bæta í stóryrðaflaum á þeim
vettvangi.
Þó tekur steininn úr þegar formaður flokksins
og fulltrúi hans í fjárlaganefnd gera sig hvað eftir
annað bera að kvenfyrirlitningu með því að tala
niður til kvenna á þingi. Sérstaka athygli mína
hefur vakið yfirlæti Sigmundar Davíðs Gunn-
laugssonar þegar hann hefur átt orðastað við for-
sætisráðherra. Síðast hóf hann ræðu sína í lok 2.
umræðu um Icesave með því að væna ráðherrann
um skilnings- og þekkingarleysi og bar þó mál-
efnaleg og rökföst ræða Jóhönnu Sigurðardótt-
ur langt af stóryrðaræðu hans. Formaður Fram-
sóknarflokksins gat sér þess þó til að ástæða þessa
gæðamunar væri sú að Jóhanna hefði ekki samið
ræðuna sjálf!
Ég er ekki í nokkrum vafa um að Sigmund-
ur Davíð hefði aldrei vogað sér að viðhafa þessi
ummæli ef ráðherra væri karlmaður. En formað-
ur Framsóknarflokksins telur sig klárlega þess
umkominn að tala með þessum hætti niður til konu
sem hefur 30 ára reynslu af þingstörfum og þekk-
ir málefni ríkisins betur en flestir aðrir. Höskuld-
ur Þórhallsson bætti svo um betur í umræðunni og
taldi ástæðuna fyrir því að forsætisráðherra væri
ekki viðstödd umræðuna vera að hún væri örugg-
lega heima að baka. Ég hélt að karlremba af þessu
tagi heyrði sögunni til. En sé „drengjaremba“ af
þessu tagi það sem Nýi Framsóknarflokkurinn
hefur helst fram að færa á Alþingi þá er um aft-
urkipp í jafnréttismálum að ræða hér á landi. Það
er alvarlegt umhugsunarefni fyrir alla jafnréttis-
sinna.
Höfundur er alþingismaður.
Drengirnir á Alþingi
STEINUNN VALDÍS
ÓSKARSDÓTTIR
Nú er fyrsti dómurinn fall-inn. Héraðsdómur Reykja-
víkur hefur dæmt tvo starfs-
menn Kaupþings til átta mánaða
óskilorðsbundinnar fangelsis-
vistar fyrir markaðsmisnotk-
un. Í niðurstöðu dómsins segir:
„Brot ákærðu eru alvarleg og
var brotið gegn trausti fjár-
festa í peningamarkaðssjóðnum
sem hér um ræðir og almennt
á verðbréfamarkaði. … Þá voru
brotin ítrekuð … Þótt hvorug-
ur þeirra hafi haft persónulegra
hagsmuna að gæta við framn-
ingu brotanna þykir háttsemi
þeirra sýna styrkan og einbeitt-
an brotavilja.“
Fjöldi svipaðra dómsmála er í
uppsiglingu vegna frekari grun-
semda um markaðsmisnotkun.
Af þeim sökum hlýtur sú spurn-
ing að vakna, hvort hinir dæmdu
frömdu brotin að eigin frum-
kvæði eða með vitund og vilja
yfirmanna í bankanum. Fyrir
dómi reyndu sakborningarnir
ekki að skella skuldinni á stjórn-
endur bankans. Óvíst er, hvort
sakborningar í öðrum málum af
sama toga munu haga málsvörn
sinni með sama hætti. Ekki er
heldur að svo stöddu ljóst, hvort
hinir dæmdu munu áfrýja dóm-
inum til Hæstaréttar.
Líkur á sakfellingu
Þennan fyrsta dóm og þau mál
önnur, sem Fjármálaeftirlitið
(FME) hefur sent til sérstaks
saksóknara, þarf að skoða í ljósi
þess, að FME sendir ekki til sér-
staks saksóknara önnur mál en
þau, sem lögfræðingar eftirlits-
ins telja miklar líkur á, að leiði
til sakfellingar. Fjármálaeft-
irlitið hefur á að skipa á þriðja
tug lögfræðinga auk annarra
sérfræðinga og hefur að undan-
förnu rækt skyldur sínar með
prýði. Því færi að svo stöddu
ekki vel á að sameina eftirlitið
Seðlabankanum, svo sem rætt
hefur verið um. Tilraunir til að
hrófla við FME eins og sakir
standa gætu vakið grunsemdir
um áhuga innan stjórnkerfisins
á að færa eftirlitið aftur í fyrra
horf.
Smálaxar, stórlaxar
Dómurinn yfir Kaupþingsmönn-
unum tveim vekur vonir um, að
þeir, sem með refsiverðri hátt-
semi stuðluðu að hruni bank-
anna, þurfi að minnsta kosti
sumir að sæta ábyrgð að lögum.
Dómurinn ætti að sefa ótta
þeirra, sem vantreysta dóms-
kerfinu og hafa sagzt sannfærð-
ir um, að enginn þurfi að sæta
fangelsi vegna hrunsins. Hér er
mikið í húfi, ekki aðeins fram-
gangur réttvísinnar, heldur
einnig afkomuhorfur landsins.
Þjóðin stendur nú frammi
fyrir margþættri áskorun, þar á
meðal þeirri ógn, að mikill fjöldi
fólks fari úr landi vegna atvinnu-
missis og af öðrum ástæðum.
Ferillinn er hafinn: Íslending-
um fækkaði 2009 í fyrsta skipti
frá 1889. Landið má þó ekki við
mikilli mannfækkun, þar eð þá
þyngist að því skapi skattbyrði
hinna, sem eftir eru. Skyndileg
mannfækkun í neyð frekar en
af fúsum, glöðum og frjálsum
vilja hneigist einnig til að veikja
innviði samfélagsins og sundra
fjölskyldum og vinum. Þjóðinni
ríður nú á að halda hópinn.
Virðing landsins
Fólksfæðin er þó ekki versti
óvinur landsins, enda hefur
flestum öðrum smáríkjum tek-
izt að sneiða hjá hruni. Vandi
Íslands fyrr og nú er að ýmsu
leyti líkari vanda Rússlands,
þar sem harðsvíraðar klíkur
bítast um völdin og ein þeirra
hefur náð að sölsa ríkisvaldið
undir sig, og á Rússland þó að
heita lýðræðisríki. Upptökin að
valdabaráttunni nú þar eystra
má rekja til einkavæðingar rík-
isfyrirtækja og aðgangsins, sem
óprúttnir menn gátu þá tryggt
sér að orkulindum og öðrum
náttúruauðæfum, líkt og lögfest-
ing kvótakerfisins og einkavæð-
ing bankanna á silfurfati lögðu
grunninn að hruninu hér heima.
Einn angi vandans fyrir aust-
an er undirgefni dómskerfisins
við framkvæmdarvaldið, sem
hefur öll ráð ríkisins í hendi sér.
Rússum hefur fækkað á hverju
ári frá 1992. Hér heima er í
þessu ljósi mikils um vert, að
dómstólarnir ávinni sér traust
þjóðarinnar með því að fella
réttláta dóma yfir þeim, sem
brutu lög í aðdraganda hrunsins.
Bregðist það, mun sjálfsvirðing
þjóðarinnar skaddast enn frekar
en orðið er og einnig álit hennar
í augum umheimsins, og við það
eykst hættan á, að mun fleiri en
ella fari þá úr landi. Varanleg-
ur álitshnekkir landsins inn á
við og út á við yrði þjóðinni dýr-
keyptur. Þung ábyrgð hvílir á
dómstólunum.
Alvara lífsins
Í DAG | Virðing landsins
ÞORVALDUR GYLFASON
Á
undanförnum mánuðum hefur kaupmáttur launa-
fólks dregist saman. Fyrirséð er að þessi kaupmátt-
arskerðing mun halda áfram og ekki skal gert lítið
úr því að mörg heimili eiga erfitt með að láta enda
ná saman. Hins vegar er það jafnframt staðreynd að
mörg heimili lentu ekkert illa í hruninu og samkvæmt gögnum
frá Seðlabankanum er greitt eðlilega og með óbreyttum hætti
af um 80 prósentum allra íbúðarlána. Mörg þessara heimila
finna örugglega fyrir kaupmáttarskerðingunni en eru samt enn
með sín fjármál í góðum málum og síðan er enn fullt af fólki
sem skuldaði ekkert fyrir hrun, tapaði engu í hruninu og er því
enn fjárhagslega mjög vel sett. Það er nefnilega sem betur fer
enn til fullt af fólki sem er vel aflögufært um hver mánaðamót
og enn til fullt af fólki sem á nóg af peningum hér landi. Það
sama má segja um fyrirtæki. Enn eru mörg fyrirtæki sem geta
fjárfest og eru fjárhagslega vel stæð.
Rúmu ári eftir hrun er andrúmsloftið í þjóðfélaginu hins
vegar enn með þeim hætti að þeir sem eru aflögufærir skamm-
ast sín hálfpartinn fyrir að vera með fjármálin sín í góðum
málum enda eru allir aðrir í miklum fjárhagslegum kröggum
– ef taka á mark á fréttaflutningi fjölmiðla. Þeim sem eiga
peninga líður því eins og þeir séu undantekning á reglunni og
ákveða að halda sig til hlés eða afsaka sig í hvert skipti sem
veskið er tekið upp.
Fátt er brýnna en að breyta þessu hugarfari enda þarf
atvinnulífið á venjulegri eyðslu almennings og fyrirtækja að
halda sem aldrei fyrr. Þessi eyðsla á ekki að vera fólgin í því
að heimili séu gerð fokheld og allt nýtt sé keypt inn – þvert á
móti telja allir litlu hlutirnir sem aldrei fyrr! Mórallinn má
ekki vera að það sé ekki í takt við tíðarandann að kaupa nýtt
parkett, nýjar gardínur, nýjan sófa eða nýjan bíl, mála húsið
eða fara út að borða. Eins og staðan er í dag er það nefnilega
lífsnauðsynlegt fyrir mörg fyrirtæki að þeir sem hafa efni á því
að kaupa geri akkúrat það. Það vinnur fólk í fyrirtækjum sem
selja parkett, gardínur, húsgögn, bifreiðar, málningu og veiting-
ar og ef velta í þessum fyrirtækjum fer ekki að glæðast þýðir
það einfaldlega að færri fyrirtæki geta haldið öllu starfsfólki
sínu í vinnu – kreppan dýpkar og dregst á langinn.
Fólk sem er aflögufært gerir lítið gagn með því að geyma
peninga sína undir kodda eða inni á bankabók því við þurfum
að fá þetta fjármagn til að vinna fyrir okkur öll – halda uppi
veltu í hagkerfinu. Við eigum að fagna allri eyðslu og þegar
við verslum eigum við að bera höfuðið hátt enda erum við að
tryggja að hjól atvinnulífsins snúist. Við eigum að vera stolt af
því að „eyðslan mín er vinna einhvers annars“.
Ertu aflögufær?
Eyðslan þín er
vinnan mín
MARGRÉT KRISTMANNSDÓTTIR SKRIFAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Loksins stór
Vinstri græn leita að starfskrafti á
skrifstofu sína á Suðurgötu. Á heima-
síðu flokksins segir að starfssviðið
sé „hefðbundin skrifstofustörf, síma-
varsla, móttaka gesta, félagaskráning
og annað sem til fellur í stórum
flokki [skáletrun blaðamanns].“ Einu
sinni fundu VG-liðar Samfylkingunni
það til hnjóðs að fyrir henni vekti
fyrst og fremst að verða stór.
Ekki er þó að sjá að Vinstri
grænum leiðist að skreyta sig
með þessu lýsingar-
orði, loksins þegar
tilefni er til; þvert á
móti má greina vott
af stolti í orðum
síðuhöldar VG.
Greiðvikinn
og sveigjanlegur
Í sömu auglýsingu segir jafnframt
að starfskrafturinn þurfi að vera
þjónustulundaður, greiðvikinn og
sveigjanlegur. Að sönnu eru það
góðir kostir. En lýsa þeir hinum
dæmigerða flokksmanni VG í hnot-
skurn?
Nálægð og fjarlægð
Breski blaðamaðurinn Roger
Boyes vakti athygli fyrir
vasklega framgöngu
í Silfri Egils
á sunnu-
dag. Sitt
sýnist þó
hverjum
um bók
hans um hrunið á Íslandi. Ritrýnir
DV fann henni allt til foráttu og gaf
henni aðeins hálfa stjörnu. Egill
tekur upp hanskann fyrir Boyes á
heimasíðu sinni og segir bók hans
þá bestu sem skrifuð hafi verið um
hrunið. Egill sér tvo meginkosti við
bókina: í fyrsta lagi sé þetta blaða-
mannabók, skrifuð í nálægð
við atburðina. Í öðru lagi
sé Boyes útlendingur, sem
gefi honum fjarlægð frá
atburðunum. Einhver kynni
að halda að í þessu fælist
mótsögn. Ekki Egill.
bergsteinn@frettabladid.is