Vikan - 05.02.1970, Qupperneq 12

SKEMMTILEG SMÁSAGA
EFTIR GERALD KERSCH
Ég var alltaf þeirrar skoð-
unar, að hr Ziska ætti skil-
ið að komast áfram i þessum
heimi, þótt ekki væri nema
vegna liinna fjölskrúðugu
lyga iians. Hann byrjaði sem
fornsali og gimsteinalcaup-
maður í smáum stíl, keypti
og seldi alls kyns verðlaust
skran — upplileypt men, ind-
versk armhönd og kynstur
af verðlitlum steinum. Venju-
lega lét ég liann selja mér
smámuni, sem ég hafði
lireint ekkort við að gera,
einungis vegna þess að mér
þótti gaman að sölumælsku
hans, því að í litlu, rykugu
húðinni hans Ziska var gler-
næla annað og meira en gler-
næjla — hún var, eins og
Iiann gat ávallt talið mönn-
um trú um, alveg einstök
tegund glernælu. Kona dr.
Crippens hafði borið þessa
nælu; hún hafði fundizt i
strútsmaga; hún hafði blekkt
indverskan fursta. Hann taldi
sér næstum trú um það eitt
sinn, að ryðgaður, spánskur
hnifur með brotinn odd væri
vopnið, sem Charlotte Cor-
dey hefði beitt, þegar liún
veitti Marat lianasárið i ]>að-
inu. Þetta var vinstri handar
hnífur, sagði hann. Einstakt,
ótrúlegt tækifæri, verðmælur
sögulegur gripur, hræódýr,
fimm pund. Ekki það? Fjög-
ur pund og fimmtán shill-
inga? Nei? Fjögur pund. Alls
ekki? Skelfilega leiðinlegt að
horfa upp á vin sinn verða
af slíkum reyfarakaupum!
En hvað þá um þessa verð-
mætu gömlu merskúmspípu
með sundurnagaða munn-
stykkið? Þetta var pípan,
sem Emile Zola reykti, þegar
hann var að skrifa „Nana“
sjáið ]iér, tóbakskorn loða
enn við botninn á hausnum.
Bókhneigður maður ætti
ekki að verða af þessum
helga grip. öllum öðrum
mundi ég selja hana fvrir
fimm pund; mér skyldi hann
selja hana fyrir 35 shillinga.
Nei? Hvað þá með þennan
kertastjaka? Hann var í eigu
Balzac. Með þessum sama
kertastjaka lýsti hann upp
göturnar fyrir George Sand,
þegar hún var að ná í al-
menningsvagninn....
Svona hélt hann áfram.
Hann lék ávallt á mig í lok-
in, svo að enn á ég einglyrni
Byrons lávarðar, bréfavigt
Beethovens, ryðgaðan spjót-
haus, sem Bikliarður Ljóns-
hjarta hafði átt. og látúns-
hring, skreyttan stjörnu-
merkjunum, sem ku óhrigð-
ult færa mönnum hamingju.
Ég hef aldiei getað losnað
við þessa hluti. Hann var
gæddur, sein maður segir,
persónulegu aðdráttarafli,
þessi einkennilegi litli mað-
ur. Um leið og hann talaði,
starði ’nann í augu manns og
gretti sig allan og bretti á
ógurlegasta hátt. Hann var í
fornum slopp, sem, eins og
hann eitl sinn sagði mér,
hafði verið í eigu Bichards
Wagner. og það brást ekki,
að hann væri með bleika
orkídeu í gauðslitnu hnappa-
gatinu. Hanr. var ómótstæði-
legur.
Það var Ziska, sem fann
upp hina ótrúlegu sögu um
Feigðarsteiniun. Hann hjó
hana til á einni svipstundu.
Það var eitthvert listamanns-
eðli í Ziska Hann var orð-
inn þreyttnr á því að segja
upp gömlu söguna um það,
hvernig óásjálegir litlir
hringar og nælur, sem hann
seldi, mvndu færa konum og
mönnum, scm bæru þessa
muni, endalausa hamingju,
svo að hann fann upp nýja
sögu. Hann fékk innblástnr.
Mjög skyndilega. Og ég var
hjá honum. þegar það gerð-
ist. Hann var hættur að reyna
að selja mér eftirlætis gull-
tannstöngul Charles Dickens
og hafði tekið af bakka gull-
hring með inngreyptum
sleini á stærð við nögl þum-
alfingurs. Á þennan stein var
grafin klaúfalég áletrun á
arabisku. Hann stóð þarna
og pírði á hringinn. Ég sá,
að hann var að revna að
skálda upp eitthvað ferslct,
svo að ég sagði. „Innsigli
Salómons konungs, vafa-
laust?“
Ziska deplaði augunum
framan í mig, brosti feimn-
islega og sagði: „Nei, þetta
er ekki innsigli Salómons.
Þelta er það sem kallað er
feigðarsteinninn.“
„Heillasteinn, hýst ég við?“
Augu hans ljómuðu, og
andlit liana lýsti slíkri
ánægju, að hver einasta
hrukka minnti á sinábros,
jiegar liann svaraði. „Nei,
ungi vinur. þarna skjátlast
vður. Þetta er einmitt ekki
heillasteinn. Þelta er óheilla-
steinn,“ og liann tísti eins og
ánægt barn.
Hann hélt áfram. „Hann
12 VIKAN 6- tbI-