Vikan - 23.03.1972, Page 20

KONTRA
Gamansaga eftir
Anton Tjekov
Ævar Kvaran þýddi
BASSINN
Hvað á ég nú að taka til bragðs? Ekki get ég
farið hænufet svona í Evuklæðum... Kven-
hetjan okkar laumaðist bogin gegnum hátt
grasið til brúarinnar. Þegar hún skreið undir
hana og kom þar auga á allsnakinn karlmann
með langt listamannshár og kafloðið brjóst
- þá æpti hún upp yfir sig og féll í ómegin ...
Hljóðfæraleikarinn Smytjkov
var á leiðinni innan úr bæ út
í villu Bibulovs fursta, en þar
átti að halda dansleik í tilefni
þess, að dóttir furstans opin-
beraði trúlofun sína. Hann bar
á baki feiknastóran kontra-
bassa í leðurkassa. Leiðin lá
meðfram fljótinu. Þótt lygn og
svalur straumur þess væri ekki
sérlega tignarlegur, vérkaði
hann þó skáldlega á Smytjkov.
Ætti maður að fá sér bað?
hugsaði hann.
Og hann var ekki lengi að
tvínóna við það, heldur af-
klæddist og stakk sér í svalar
bárurnar. Þetta var yndislegt
kvöld. Skáldleg sál Smytjkovs
komst í samræmi við umhverf-
ið; og ólýsanleg var sú unaðs-
tilfinning, sem greip hann, er
hann hafði synt um það bil
hundrað metra móti straumi og
kom auga á fagra, unga stúlku,
sem lá á bröttum árbakkanum
Og fiskaði. Hann hélt niðri í
sér andanum og honum blöskr-
aði næstum allar þær hugsan-
ir, sem stungu upp kollinum
við þessa sýn; æskuminningar,
þrá eftir hinu liðna, nývakin
ást . . . Já, herra minn trúr,
hann var nú reyndar búinn að
telja sjálfum sér trú um, að
hann myndi aldrei framar
verða ástfanginn! Þegar konan
hans hafði hlaupizt á brott með
vini hans, básúnuleikaranum
Sabakin — þá hafði hann glat-
að trúnni á mennina, fyllzt tóm-
leikatilfinningu og gerzt mann-
hatari.
Hvað er lífið? hafði hann
spurt sjálfan sig oftar en einu
sinni. Til hvers lifum við? Líf-
ið er þjóðsaga, heilaspuni . . .
En þegar hann stóð þarna
fyrir framan þessa blundandi
þyrnirós — því það leyndi sér
ekki að hún svaf —, þá bærð-
ust í brjósti hans tilfinningar,
sem minntu á ást. Hann stað-
næmdist um stund og starði
agndofa á stúlkuna.
Jæja, hugsaði hann að lok-
um og andvarpaði þungan. Far
vel, dýrðlega sýn! Það er tími
til þess kominn að ég fari að
koma mér á dansleik hennar
náðar . . .
Er hann hafði litið stúlkuna
augum .hinzta sinn og ætlaði
að fara að synda til baka, kom
honum allt í einu dálítið í hug.
Ég verð að gefa henni eitt-
hvað til endurminningar um
mig! hugsaði hann. Ég ætla að
festa eitthvað í öngulinn henn-
ar. Það skal vera kveðja frá
,,ókunnum“.
Smytjkov nálgaðist nú bakk-
ann varlega og tíndi nokkur
blóm í vönd, og festi hann síð-
an á öngulinn.
Blómvöndurinn sökk til botns
og dró flotkubbinn með sér
niður í vatnið.
Satt er það, að skynsemin,
náttúrulögmálin og þjóðfélags-
staða söguhetjunnar gera kröfu
til þess að sögunni ljúki hér,
en . . . þetta er annað en gam-
an! Enginn fær umflúið örlög
sín. Vegna kringumstæðna, sem
höfundur fékk ekki ráðið við,
endar sagan því ekki á blóm-
vendínum. Þvert gégn heil-
brigðri skynsemi og eðli máls-
ins átti það fyrir veslings
kontrabassaræflinum að liggja
að skipta miklu máli í lifi .hinn-
ar ríku og tignu fegurðardísar.
Þegar Smytjkov hljóp upp á
bakkann þar sem hann hafði
afklæðzt, brá honum heldur en
ekki í brún. Hann gat hvergi
fundið fötin sín. Það var búið
að stela þeim . . . Meðan h'ann
var að votta hinni fögru mey
aðdáun sína, höfðu einhverjir
þorparar komið og stolið öllu
steini léttara, nema pipuhattin-
um hans og kontrabassanum.
Bölvaðir bófarnir! hrópaði
hann. Hvílík djöfulsins kvik-
indi! Ekki vegna þess, að ég
sjái svo mikið eftir fötunum,
en nú neyðist ég til þess að
ganga hérna nakinn og brjóta
þarmeð allar velsæmisreglur.
Hann settist á hljóðfæriskass-
ann sinn og tók nú að brjóta
heilann um það, hvernig hann
ætti að ráða fram úr þessum
hryggilega vanda.
Vitanlega get ég ekki mætt
allsber hjá Bibulov fursta,
hugsaði hann, þar sem dömur
eru viðstaddar! Og til þess að
kóróna nú alla bölvunina hafa
þjófarnir líka tekið viðarkvoðu-
molann (harpiks) sem lá í
buxnavasanum.
Og hann velti þessu nú fyrir.
sér og braut heilann um úr-
lausn, þangað til hann var bú-
inn að fá höfuðverk. En þá
minntist hann þess, að hann
hafði komið auga á brú eina
þar skammt frá.
Ég ætti að geta setið undir
brúnni svo lengi sem mér þókn-
ast, hugsaði hann, og þegar
rökkva tekur, þá leita ég hælis
í næsta hreysi . . .
Og hann lét hendur standa
framúr ermum. Smytjkov setti
upp pípuhattinn, brá kontra-
bassanum upp á bakið og hélt
af stað til brúarinnar. Þar sem
hann gekk þarna leiðar sinnar
nakinn með hljóðfærið á bak-
inu var hann engu líkari en
einhverjum hálfguði frá horfn-
um öldum.
Og nú skulum við, lesandi
góður, skilja við söguhetjuna
þar sem hún situr í þungum
þönkum undir brúnni, og að-
gæta hvernig fiskimeynni fögru
vegnar.
Þegar hún vaknaði og sá að
flotkubburinn var kominn á
kaf, kippti hún í færið með
veiðistönginni; það strengdi á
færinu, en hvorki flotkubbur-
inn né öngullinn komu upp.
Blómvöndur Smytjkovs hafði
augsýnilega festst í botninn.
Annað hvort er þetta stór
fiskur, hugsaði stúlkan, eða
öngullinn er fastur í botni.
Er hún enn hafði gert nokkr-
ar árangurslausar tilraunir til
þess að losa færið, þóttist hún
hafa gengið úr skugga um það,
að öngullinn hefði festst. Henni
sárnaði að þetta skyldi endi-
lega þurfa að henda og það að
kvöldi, þegar hann bítur sem
gráðugast. Hvað á ég nú að
taka til bragð?
Hún hugsaði sig ekki lengi