Vikan - 23.03.1972, Blaðsíða 33

a.m.k., var börnum góðborgara
í þorpum sumstaðar á landinu
kennt að lesa á slík rit og rita
þau.
Gerð pálmahandrits er vanda-
samt verk. Ritað er á blöð sem
eru tekin af sérstakri pálma-
tegund. Á Suður-Indlandi eru
þc'u um 4 cm á breidd, en 35
á lengd, þegar mjóddirnar til
endanna hafa verið fjarlægðar.
Á Norður-Indlandi fást blöð,
sem eru nokkru stærri, einkum
breiðari. í sumum tilfellum eru
blöðin látin liggja um tíma í
leðju þeirri, sem safnast fyrir í
botni brunna, en aðrir segja, að
siík meðferð sé óþörf. Gerð eru
göt á blöðin sitt hvorum enda,
ekki mjög tæpt, og siðan er
ritað á þau með málmstíl odd-
hvössum, hann hafður i kreppt-
um hnefa og handarjaðar látinn
leika á blaðinu. Þegar búið er
að rita, er viðarkolasalla sáldr-
að yfir blaðið. og sezt hann í
rákir og dræt.ti skriftarinnar.
Síðan er þráður dreginn í gegn-
um götin, hvert blaðið sett
framan við annað, og er ekki
þörf á öðru bókbandi en þessu.
Leiklist í hinum vestræna
skilningi er ekki til í fornri
menningu Indlands, en hinn
indverski dans er ekki síður
leikur en dans. Hreyfingar
dansarans hafa alltaf táknræna
þýðingu, hver einasta smá-
hreyfing. Hver dansari fer með
hlutverk ákveðinnar persónu
eða persónugervings. Hann tal-
ar með hreyfingunum, rekur
atburðarás og lýsir skoðunum
og tilfinningum með hreyfing-
um sínum. Stundum eru sögð
nokkur orð eða setningar, en
tal er óverulegur hluti listar-
innar. Þessi list er mörg þúsund
ára gömul, og á þennan hátt
hafa atvik úr sögum um hetjur
og goðborin stórmenni Verið
leikin öld fram af öld.
í dansi þessum þarf að hafa
mikla gát á smámununum. Það
skiptir miklu, hvernig fingrun-
um er haldið, hvernig augunum
er rennt til og hver svipur er
á andlitinu. Það kostar mikinn
lærdóm að geta notið til fulls
þessarar indversku danslistar,
því að til þess verður maður að
kunna tákngildi einstakra
hreyfinga. Þetta er eiginlega
ljóð i hreyfingum. Og ef ekki
skortir tilþrif hjá listamannin-
um er slik sýning mikilfengleg
og heillandi.
Mest er um það vert að
þekkja tákngildi handhreyfing-
anna. Þær eru kallaðar múdrur,
og eru ekki einasta notaðar i
dansi, heldur einnig í trúar-
fræðslu og við andlegar iðkanir.
Það hefur helzt heyrzt á
Vesturlöndum um indverska
myndlist, að klúrar höggmyndir
úr samlífi karls og konu þeki
veggi mustera og helgihella, en
sannleikurinn er sá, að í ind-
verskri höggmyndalist er ekki
einasta verið að tjá atvik úr lífi
guða og guðdómlegra vera,
heldur er þess og freistað að
koma á framfæri heimspeki-
legum bollaleggingum. Þannig
eiga hinar klúru myndir að
tákna samspil efnis og anda,
forms og vitundar, táknar karl-
maðurinn andann og konan
efnið, og í augum menntaðra
Indverja eru myndir þessar alls
ekki klúrar. Enn fremur reyndu
indverskir myndhöggvarar að
skýra yfirskilvitlegt eðli æðri
vera — og vitundarstig sem
æðri eru talin manninum. Guð-
inn, sem myndin er af, getur
haft fjögur andlit, af því að
hann lifir á mörgum tilveru-
sviðum i einu. Hann getur haft
fjölmörg augu, er tákna vizku
hans, en margir handleggir bera
mætti hans vitni. Af þessu sést,
að hinir indversku myndhöggv-
arar hefðu kosið að geta útfært
listaverk sin i fleiri en þremur
viddum.
Á elztu timum byggðu Ind-
verjar hús sín úr viði, en allar
eru þær byggingar löngu horfn-
ar. Búddhatrúarmenn tóku
Framhald á bls. 54.
12. TBL. VIKAN 33