Vikan - 08.06.1972, Page 15

Se.r ára barn öskrar, fléygir sér í gólfið, og, />að sem
verra er, eys yfir móðar sína óþvegnum orðum.
Jú, er þetta í raan og vern svo slæmt? Við höfðum komið
okkur saman um það, fyrr í þessum greinum, að
börnum sé nauðsynlegt að fá einhverja útrás fyrir reiði
sína, rétt eins og fullorðnu fólki. Við vitum líka að
þrjózka er eðlileg og heyrir undir athafnaþörf,
þroskastig. En þá eigum við eftir að ræða skelfingu
þeirra fullorðnu yfir „Ijótu orðbragði". Það er sagt svo
margt og mikið um hina góðu gömlu daga, þegar
„vel upp alin" börn sátu á stólbrúninni og biðu eftir því
að yri væri á þau, eða hneigðu sig til jarðar. Það voru
hin svoköltuðu vel uppöldu börn.
Viljum við að börnin okkar verði hlýðin, kyrrlát og
hæversk börn, stolt okkar og vottur um okkar eigið
ágæti sem uppalendur. Hvernig eigum við að haga
okkur, þegar lítill pjakkur segir okkur að halda kjafti
og annað þaðan af verra?
á vörunum og kenna börnunum
það, en að það eigi að ala börn
upp í því að taka tillit til ann-
arra.
Sverre Sœtre: Ég hallast aö
því að það verði að vera sitt
lítið af hverju, þegar talað er
um ,,vel upp alin“ börn. Börn-
in eiga ekki að vera eins og vel
tamin sirkusdýr, en við for-
eldrar höfum heldur ekki leyfi
til að senda þau frá okkur, án
þess að þeim sé ljóst hvernig
þau eigi að haga sér og koma
fram gagnvart öðrum. Mér
finnst ákaflega hvimleitt að sjá
börn, sem eru ruddaleg og sýna
ekki venjulega háttvísi. Börn
eiga, til dæmis, að vita hvað
þakklæti er og maður á að gera
kröfu til að þau sýni það, ein-
faldlega með þMí að segja
„takk“. Það á að kenna þeim
frá því þau eru mjög ung. En
foreldrar mega ekki ganga of
langt í því að kenna þeim kurt-
eisisvenjur, þannig að þau
verði kúguð, þá getur það haft
öfug og óheppileg áhrif.
Sissel Biong: „Vel upp alinn“ í
versta skilningi er þegar við er-
um svd „vel upp alin“ að við
getum ekki talað út um hlut-
ina, — ekki tekizt á við vanda-
mál, heldur sniðgengið þau.
„Maðuv kann þó almenna kurt-
eisi. Maður sýnir ekki tilfinn-
ingar sínar, maður kann að
stilla sig“. Mér verður flökurt
þegar ég hugsa til alls þess sem
glatast á þann hátt, milli barna
og fullorðinna og ekki síður
milli fullorðinna, vegna þeirrar
hræsni sem gengur undir því
nafni að vera „vel upp alinn“.
Björg Svendsen: Mér finnst það
vera allt í lagi að litli strákur-
inn minn segi „haltu kjafti“ við
mig einstöku sinnum. Stundum
á ég það eflaust skilið. En ég
mun biðja hann að skýra fyrir
mér hversvegna hann láti sér
þetta um munn fara og leggja
mikla áherzlu á það, ef þetta
ætlar að verða vani hjá honum.
Mér finnst líka nokkuð gott
þegar hann segir mér stundum
að ég sé „heimsk". Ég held að
við foreldrar ættum að hugsa
svolítið meira um það hvers-
vegna börnin okkar segja slíkt
og taka okkur það til inntektar,
heldur en að vera yfirkomin af
hneykslun yfir framferði barns-
ins. Við þurfum ekki að óttast
að börnin beri ekki virðingu
fyrir okkur þessvegna. Virðing
skapast á svo margan hátt, til
dæmis með því að við séum
sanngjörn og sjálfum okkur
samkvæm gagnvart barninu og
að við stöndum alltaf við loforð
ckkar.
En með tilliti til annarra,
finnst mér nauðsynlegt að
kenna börnunum að þau eigi
ekki að blaðra um hvað sem er
(þótt stundum eigi það rétt á
sér). Þar finnst mér sérstaklega
koma til tillit til annarra, þó
einkum eldra fólks, til dæmis
afa og ömmu.
Stein Lage Strand: Ég styð sér-
staklega þetta síðasta. Okkur
ber skylda til að kenna börnum
okkar að' umgangast aðrar
manneskjur, svo þau komizt í
náið_ samband við umhverfi sitt.
Það er einskonar „tækni“, sem
ekki þarf að stangast á við
heiðarleika eða samband milli
foreldra og barna. Það verður
að segja börnunum að fullorðna
fólkið sé öðru vísi en þau og
geri ákveðnar kröfur til fram-
komu þeirra. Þau hafa gott af
því að læra að taka tillit til afa
og ömmu, sem hafa dálæti á
,.kurteisum“ börnum. Með öðr-
um orðum, börn hafa ékkert
illt af því að þroska með. sér
aðlögunarhæfileika. Ég veit,
ÞAU SEM RÆÐAST VIÐ
SISSEL BIONG,
útlitsteiknari og móOir
fimm ára drengs.
BJÖRG SVENDSEN,
fulltrúi og móOir
þriggja ára drengs.
SVERRE SÆTRE,
ráOunaptur, faOir
þriggja bama, sem öll
eru komin á
skólaaldur.
STEIN LAGE
STRAND, ritstjómar-
fulltrúi, uppeldis-
frœOingur aO mennt
og hefir starfaö
sem kennari i tiu ár.
Han ner þriggja
bama faOir.
samt sem áður, að á þessu sviði
er ég ofurlítið í lausu lofti. Hér
trum við í klípu, annarsvegar
eigum við, sem foreldrar, að
stuðla að því að barnið verði
sjálfstætt og hafi sjálfstæðar
skoðanir, þegar það er nauð-
synlegt og á hinn bóginn að
hvetja þau til að þroska með
sér hæfileika til að umgangast
annað fólk og taka tillit til
skoðana annarra.
Okkar á milli sagt, held ég
það sé mjög nauðsynlegt að
ræða uppeldismál opinberlega.
Það hafa engir foreldrar upp-
skrift af ,,réttu“ uppeldi.
Björg Svendsen: Ég held fyrst
og fremst að við verðum að
forðast þras við börnin, það
nær aldrei tilgangi sínum, hvað
svo sem það er, sem við viljum
fá börninu til að gera. Að mínu
áliti er það miklu heillavæn-
legra að skýra það fyrir börn-
unum hversvegna við viljum
að þau geri þetta og hitt. Börn-
in eiga ekki eingöngu að „sitja
nent“ þakka fyrir sig eða þegja,
þau verða að vita hversvegna
þau eiga að gera það.
Sverre Sœtre: Hvað eigum við
þá að gera þegar börnin nota
mergjaðar setningar eins og
„haltu kjafti", eins og fyrir-
sögnin hljóðar? í fyrsta lagi
beld ég að við verðum að taka
því rólega. Oftast liggur á bak
við þetta löngun til að láta taka
eftir sér og að sjá hvernig
oabba og mömmu verði við og
bessvegna verður maður að
vara sig á að láta sjá á sér ,
hneykslun, heldur að segja
fcarninu rólega að þetta sé nú
ekki fallegur talsmáti. Reiði-
öskur eru eðlileg og orðavalið
gefur þá oft í skyn tilefni til
reiðinnar. Þegar mjög lítil börn
eiga í hlut er bezt að látast ekki
heyra til þeirra. Þau vita ekki
hvað þetta þýðir og leggja enga
merkingu í það. En það er sjálf-
sagt að tala um fyrir 6—7 ára
barni. Þótt barnið sjálft leggi
ekki b^inlínis neitt Ijótt í
,,ljóta“ orðið, þá er nauðsynlegt
að það skilji hversvegna ekki
má nota svona orðbragð.
Stein Lage Strand: Sammála,
og það á líka við um það ef
barnið hagar sér eins og dóni.
Ég held að samræður í einrúmi,
vel að merkja án áheyrenda,
séu mjög heillavænlegar og
stuðli að trúnaðartrausti milli
barna og foreldra. Hvað ljótum
munnsöfnuði viðkemur, þá hef
ég vanið 6 ára son minn á að
spyrja hvað þetta og hitt orðið
þýði. Þegar hann hefir heyrt
eitthvað nýtt hjá leikfélögum
sírjum, þá vill hann fá skýringu
L því, þegar hann kemur heim:
Þetta hefir gefið góða raun og
hefir verið upphaf af mörgum
góðum samræðum. En um fram
allt verðum við að taka því létt
þegar lítil börn fara . að
„tvinna", jafnvel með glensi.
Skammir, boð og bönn stuðla
frekar að því að gera þetta
spennandi og dularfullt.
Sissel Biong: Þegar Anders
minn ryður úr sér fúkvrðum,
tek ég því með glensi. Stundum
er hann reiður, en stundum er
hann líka barmafullur af ást-
ríki, þegar hann eys úr sér. Ég
get heldur ekki orðið reið við
svona óvita, hann veit varla
hvað hann segir. Þetta eru
spennandi orð og renna svo
, Ijúflega á tungunni. Hann hef-
ir líka fundið að þetta er eitt-
hvað leyndardómsfullt og frek-
ar haft í hvíslingum. Hann spyr
oft hvað þessi orð þýði og það
er greinilegt að hann skilur
ekki meiningu þeirra. Þegar ég
skýri þetta fyrir honum, hefi
Framhald á bls. 44.
23.TBL. VIKAN 15