Vikan - 23.11.1972, Blaðsíða 7

NÚ RANNSAKA ÞEIR LYKTINA
Menn vita mikið um sjón og heyrn vegna vísindalegra
rannsókna á þeim sviðum um langan aldur. Allt öðru máli
gegnir um þefskynið, því ekki eru mörg ár, síðan farið var
að gera sér fræðilega grein fyrir því, hvernig mismunandi
lyktartegundir myndast og hvernig við skynjum þær og
aðgreinum.
Amerískur efnafræðingur, John Amoore, er brautryðj-
andi á þessu sviði. Hann hefur veitt því athygli, að margar
lyktartegundir, sem menn höfðu áður gert sér grein fyrir,
voru kamfórukenndar, og því tók hann að skrá lyktróf
þeirrar tegundar. Kom þá í ljós, að hún stafaði frá meira
en hundrað mismunandi efnum og greindist í kamfóru-,
moskus-, blómkennda-, piparmintukennde-, loftkennda
lykt, sterka lykt og rotnunarlykt. En sérhver þessara 7
frumlyktartegunda stafaði frá mismunandi sameindamynd-
unum.
Amoore sýndi fram á, að þegar lykt frá þessum efnum
berst að þeffærum okkar, er hægt að líkja sameindum
þeirra við lykla, sem ganga að ákveðnum skrám þefskynj-
unarstöðvanna. Þegar við skynjum miklu fleiri lyktarteg-
undir en þessar 7, er það vegna þess, að sameindalyklarnir
ganga inn í nokkur skráargöt samtímis. Af því leiðir, að
margbreytni þefskynjunarinnar er óendanlega víðfeðm. Er
þetta talin sennilegasta ályktun um þefskynjun, sem fram
hefur komið.
Lyktarrannsóknir hafá leitt í ljós, hve bráðnauðsynlegt
er, að loftræsting í húsakynnum sé fullkomin. Hún á að
miða að því að hreinsa óþægileg lyktarefni úr andrúms-
loftinu. Loftræsting sú, sem tíðkast í dag, er talin mjög
frumstæð. Verið er sí og æ að þynna andrúmsloftið með
því að blása fersku lofti inn í vistarverurnar. Nær væri
að hreinsa burt óþægilegu lyktarefnin. Þau stafa m. a. frá
fólkinu í þessum húsakynnum. Menn hafa ekki gert sér til
hlítar grein fyrir þessu viðfangsefni, fyrr en farið var að
smíða kjarnorkuknúða kafbáta og geimför, þar sem áhafn-
irnar verða að lifa í algerlega lokuðum vistarverum. Vonda
loftið þarna olli þvi, að áhöfnunum leið ekki vel, en þá
reynslu geta menn nú notfært sér, þegar reist eru hús, þar
sem mikil þörf er á góðu lofti.
Lyktarrannsóknirnar munu sennilega stuðla að því, að
komið verði í veg fyrir sýkingu af ýmsum sjúkdómum og
auðvelda mönnum að lækna þá. Vitað er, að ýmsum sjúk-
dómum fylgir sérstök lykt. Af manni, sem er með sykur-
syki á háu stigi, finnst acetónþefur, og nýrnasjúkdóma má
þekkja af sérstakri lykt. Þessa þekkingu hafa læknar ávallt
notfært sér við sjúkdómsgreiningu, en frekari þekking á
efnafræði lyktarinnar mun leiða til þess, að unnt verður
með tæknilegum áhöldum að finna og mæla lyktarefni,
sem eru einkenni ýmissa sjúkdóma. Með tæknirannsókn-
um mun takast að finna sjúkdómslyktina fyrr en ella;
finna hvað er að og koma ef til vill í veg fyrir sjúkdóm-
inn.
Sérhver maður hefur sína eigin lykt. Hundar skynja
þetta og geta þannig þefað fólk uppi. Skýringin á þessu er
sú, að menn þekkja orðið 24 mismunandi lyktarefni í sam-
bandi við fólk, en þessi 24 efni geta myndað hartnær ótelj-
andi lyktarsambönd. Þess vegna er þefurinn af hverjum
manni jafn sérkennilegur og fingraför hans. Það er ein-
ungis af eineggja tvíburum, sem lyktin er svo lík, að hund-
ar geta ekki aðgreint hana.
Þefnæmið er geysimikilvægt í ríki náttúrunnar. Yfir-
leitt má segja, að dýrin beiti þefskyninu til að velja sér
maka og finna sér æti. '
Þefskynjun mannsins er mikilsverð. Hún ræður því að
MIG DREYMDI
BEINAGRIND OG HUNANG
Kæri draumráðandi!
Mig langar til að bðija þig að ráða fyrir mig draum. 1—
Hann er svona:
Mér fannst ég og tvær systur mínar og vinkona mín sitja
á tröppunum við húsið heima hjá mér. Við sátum í næst
efstu tröppunum, og ég var með gömlu, brúnu skólatöskuna
mína. Nokkrir menn komu og settust á tröppurnar fyrir
framan okkur. Úti í horni sáum við að sat beinagrind. Allt
í einu dettur okkur í hug að hlaupa niður tröppurnar og
gerðum það. Við stukkum yfir mennina og niður. Ég lít
aftur fyrir mig og sé þá, að beinagrindin er horfin. Þá lít
ég til hliðar og sé, að beinagrindin er að læðast að mér.
Mér bregður og ég bið vinkonu mína að hjálpa mér heim.
Allan tímann fannst mér beinagrindin vera fyrir aftan mig.
Loks lít ég inn um eldhúsgluggann að utan, sé þar hun-
angsglas og rétti beinagrindinni það. Þá fer hún.
Og í því vakna ég.
Með fyrirfram þökk.
Guðrún.
Þótt þessi draumur sé svolítið hrollvekjandi, þá teljum
við að hann boði gott. Bæði tákn hans eru jákvæð: beina-
grind fyrir langlifi og hunang er fyrir góðum launum og
happafeng.
BÍLL FRAM AF BRYGGJU
Kæri draumráðandi!
Mér fannst ég, maðurinn minn og systir mín vera í bíl.
Maðurinn minn ók. Ég man ekki, hvernig bíllinn var á
litinn. Við ókum fram á bryggjuna hér í bæ. Ég vissi, að
maðurinn minn ætlaði að stöðva bílinn alveg á fremstu
brún. Ég lít framan í hann, en um leið steypumst við
í sjóinn. Við systir mín urðum mjög hræddar, en maðurinn
minn var sallarólegur. Við sökkvum á bólakaf og maður-
inn minn segir okkur að sitja kyrrar, þar til bíllinn sé
kominn niður á botn. Við gerum það og spennum svo af
okkur öryggisbeltin. Þá erum við allt í einu öll komin upp
á bryggju og alveg skraufþurr. Mér fannst þetta ekki hafa
verið neitt erfitt að komast upp úr sjónum.
Lengri varð draumurinn ekki.
Með þökk.
H.R.Ó.S.
Vatn er fyrir erfiðleikum, oftast veikindum. Ef þessi
draumur rætist, er því líklegt, að einhver í fjölskyldu þinni
veikist, en hver það er getum við ekki sagt um. Þessi veik-
indi eru talin alvarlegs eðlis um tíma, en sem betur fer
reynist svo ekki og viðkomandi batnar furðufljótt. Maður-
inn þinn sýnir mikið hugrekki, meðan á þessu stendur. Hann
er allan tímann sannfærður um, að þetta fari vel, og ykkur
verður mikill styrkur að sannfæringu hans.
verulegu leyti, hvernig mönnum geðjast að mat og drykk.
Bragðið er í sjálfu sér ónákvæmt skilningarvit, sem gerir
einungis mun á sætu, söltu, súru og beisku. Það er ekki
fyrr en lyktarskynjunin eykur bragðnæmið, að fólk nýtur
fæðunnar til fulls.