Vikan - 30.05.1974, Blaðsíða 16

NeUGwynn
fátæka stúlkan,
sem varð ástmær Karls II. Bretakonungs
Sagan segir frá mörgum konum, sem
verið hafa ástkonur konunga og valda-
mikilla manna og á þann hátt sjálfar
komizt til metorða og ráðið miklu um rás
atburða sögunnar. í þessari grein er sagt
frá Nell Gwynn, ungu stúlkunni, sem
varð ástkona Karls II. konungs Breta, en
sem aldrei miklaðist af velgengni sinni.
Karl II hefur löiigum veriö álit-
inn mesti kvennabósinn, sem set-
iö hefur f hásæti í Bretlandi, enda
fengiö viöurnefniö „káti konung-
urinn”. Hann komst til valda áriö
1660, eftir að Cromwell haföi um
12 ára skeið ráöið ríkjum og brýnt
hreintrú og siögæöi fyrir þjóðinni.
Fólk var orðið þreytt á siöa-
predikunúm púrítanaprestanna
þegar Karl II tók viö völdum og
tók þvi frelsinu fagnandi. Gleöi og
skemmtan tóku völdin í London
og fremstur i flokki glaumgosa
fór konungurinn. Tignar konur
kepptust um aö ná hylli konungs,
þvi auk þess sem hylli konungs
var hverri konu mikil virðing, var
um dýrar gjafir og hvers kyns
hann var oft nefndur
Nell Gwynn, fátæka stúlkan sem
varð eftirlætisástmær Karls II
konungs Englands.
◄
Laföi Castlemaine var um langt
skeiö ástmær konungs og fæddi
honum mörg börn.
16 VIKAN 22. TBL.
V á
Karl konungur II fékk Louise de
Kreouaille aö „gjöf” frá systur
sinni, sem gift var I Frakklandi —
en taliö var aö hún væri eins kon-
ar sendiherra Lúöviks fjórtánda
viö ensku hirðina.
frföindi aö keppa. Aðeins einni
þeirra tókst þó aö halda hylli kon-
ungs frá þvi fundum þeirra fyrst
bar saman, þar til konungur lézt.
Þaö var Nell Gwynn, glaölynda
stúlkan úr fátækrahverfinu.
Þegnar konungs gáfu henni viö-
urnefniö „hóran með mótmæl-
endatrúna” og aögreindu hana
þannig frá hinum, sem allar voru
kaþólskar.
Þessi mynd var teiknuö um svip-
aö ieyti og Nell var aö taka sin
fyrstu spor á leiksviöinu, en þaö
var einmitt i leikhúsinu, sem kon-
ungur sá hana i fyrsta skipti.
Þótt Nell Gwynn væri alin upp i
hóruhúsi f fátækrahverfi tókst
henní aö vinna hylli ensku þjóöar-
innar. Nell haföi sina galla, en
góömennska hennar, hjartahlýja
og einlægni breyttust ekki, þótt
miklar breytingar yröu á lifnaö-
arháttum hennar. Hún var gjaf-
mildin sjálf og notaöi dýrmætar
gjafir konungs til að hjálpa öör-
um, háum sem lágum. Margar af
heldri fjölskyldum Englands geta
enn i dag þakkað velgengni sina
og völd hrifningu konungs af Nell.
Nell fæddist áriö 1650 f hrörlegu
húsi, rétt viö Drury Lane. Faöir
hennar haföi flutzt til London frá
Wales, en hann dó skömmu eftir
aö Nell fæddist. Til aö sjá sér og
dótturinni farborða breytti móöir
Nell hreysinu f vinkrá og hóruhús.
Þegar Nell var 10 ára var hún
oröin þrautþjáifuö f aö bera á-
fengi fyrir viöskiptavini hússins.
En hún varö leiö á þvi og til til-
breytingar fór hún aö selja epli á
götum úti. Eplasalan gekk vel,
þvi fólk sóttist eftir eplum Nell,
ekki vegna þess aö þau væru
ööruvisi en önnur, heldur til aö fá
tækifæri til aö spjalla viö hana
stundarkorn. Athyglisgáfa henn-
ar haföi þroskazt fljótt og hún
varö snemma skemmtileg hermi-
kráka. Eftir aö hafa selt epli um
skeiMiækkaöi Nell i tign og varö
appelstnustúlka i konunglega
leikhúsinu, sem nýlega haföi ver-
iö opnaö. Bar hún þar um appel-
sinur og seldi leikhúsgestum f
hléi.
Leikhúslif blómgaðist á dögum
Karls Il.þvihvorttveggja var, aö
leikhúsiö var góö tilbreyting frá
siöapredikunum púrftanaprest-
anna og aö nú voru konur aö kom-
ast upp á leiksviöin. Aöur höföu
kvenhlutverk veriö I höndum
karla. Þaö lá þvfbeint viö aö Nell,
þessi snotra, oröhvata appelsfnu-
stúlka fleygöi frá sér körfunni og
hoppaöi upp á leiksviöiö. Hún
haföi séö svo mikiö á sinni stuttu
ævi, aö fjórtán ára var hún oröin
frábær mannþekkjari og góöur
leikari. Hún varö brátt ástmær
hins fræga leikara Charles Hart,
og hann hefur vafalaust veriö
hennar Henry Higgins.
Þegar Nell var 16 ára, fékk hún
aöalhlutverk f grinleiknum
„Enski herrann” og eftir aö hafa
séö þann leik skrifaöi Samuel
Pepys, þekktur dagbókarhöfund-
TnmkáH
Katarina af Braganza, drottning
Karls konungs. Heimanmundur
hennar var 800 þúsund pund, auk
Bombay og Tanger. Hún var
manni sfnum góö drottning, en
börn áttu þau ekki saman og
Karli kom aldreitil hugar aö vera
henni trúr.
22. TBL. VIKAN 17