Vikan - 30.05.1974, Blaðsíða 37

lofaöir, hvislaöi hún með sjálfri
sér. — Ö, þú lofaðir.
Ii Siðar, þetta ár, þegar keisara-
fjölskyldan var aftur komin til
Livadia, kom annað bréf frá
Kirby. Hann sagði, að sér liði vel
og aö nú hefði hann mikið að gera.
Hann minntist ekkert á, að hann
kæmi til Rússlands. Og timinn
leið. Það var komið sumar á ný,
sumarið 1914.
t Rússlandi jókst spillingin i
stjórnmálum hröðum skrefum.
Bilið milli aðalsins og hins al-
menna borgara breikkaði óðum.
Hefðarfólkið, stórhertogarnir og
prinsarnir vildu ekki slaka neitt á
sérréttindum sinum, neituðu að
hlusta á háværar kröfur um
meira jafnrétti. Og þá fóru bylt-
ingarsinnar að uppskera af þvi
frækorni, sem anarkistar höfðu
stráð um á hrokafullan hátt, svo
fullvissir um sitt eigið ágæti og
öryggi. Lenin, Trotsky og Stalin
biðu, en reiðubúnir samt. Zarinn
sjálfur virtist ekki fylgjast með,
hélt sinu striki i einangrun frá
umheiminum, bjartsýnn að venju
og þar af leiðandi óhræddur.
En það var ekki eingöngu i
Rússlandi, sem blikur voru á lofti
og breytingar á næstu grösum.
Það var einn góðviðrisdag i júni
að bosniskur stúdent, Gabriel
Princip að nafni, réð Ferdinand
erkihertoga af Austurriki af dög-
um. Innan mánaðar var heims-
styrjöld i algleymingi, heims-
styrjöld, sem kom fyrir kattarnef
keisaraveldi Rússlands og
keisaraveldi Austurrikis og Ung-
verjalands. '
Nicholas sagði Þjóöverjum
strið á hendur. Um stundarsakir
varð þetta til að seinka átökunum
innanlands. Rússar, sem voru á
mörkum byltingar, sameinuðust
nú um stund. Byltingin kafnaði i
þjóðernistilfinningúnni. En þetta
var aðeins stundarhlé. Þótt
Nicholas væri það ekki sjálfum
ljóst, að innan hersins ólgaði ó-
ánægja og alls konar spilling. Þar
við bættist, að herinn var ákaf-
lega illa búinn, bæði af vopnum,
vistum og yfirleitt öllu sem til
hernaðar þurfti til að berjast
gegn ofurvaldi Þjóðverja, jafnvel
lika til að mæta austuriska hern-
um. Það leið þvi ekki á löngu,
þangað til byltingarsinnar fóru að
ná algerum yfirtökum.
Zarinn settist sjálfur að i höfuð-
stöövum hersins. Fjölskylda hans
var i vetrarhöllinni, Sarskoje Selo
rétt fyrir utan St. Petersburg,
sem nú var kölluð Petrograd.
vegná þess að hið fyrra nafn þóttl
of þýzkt i eyrum Rússa. Alex-
andra og eldri dætur hennar,
Tatiana og Olga fóru á námskeið i
hjúkrun og stóðu sig með ágæt-
um. Þær tóku þetta starf sem
köllun, enda voru þær mjög hæfar
til þess og spöruðu ekki krafta
sina.
Kirby hafði að lokum fengiö
Anstruther og hina ónefndu sam-
starfsmenn hans til að^ taka til
greina uppsögn hans á sinu fyrra
starfi i leyniþjónustunni, en það
var þeim skilyrðum bundið, að
hann væri kyrr i hernum, meðan
á styrjöldinni stóð og aö hann ætti
að starfa með brezku hersveitun-
um i Rússlandi. Þekking hans á
Rússlandi var of dýrmæt til að
láta hana fara forgörðum á þess-
um hættulegu timum. Hann gat'
nú rólega gleymt Prolofski og
yissum skjölum. Það skipti ekki
máli lengur. Bretar og Rússar
voru bandamenn. Hann hreyfði
engum mótmælum. Reyndar var
það einmitt það, sem hann þráði,
að komast aftur til Rússlands.
Frænka hans var lika ánægð.
Hún fylgdi Victoriutimabilinu,
þótt hún vildi eiginlega ekki við
það kannast. En hún klæddi sig að
tizku þeirra tima og lifði sannar-
lega eftir þvi. Hún var ákaflega
elskuleg manngerð, en gerði sitt
bezta til að leyna þvi.
— Það er gott, sagði hún, þegar
hann færði henni fréttirnar, —
það er ekki seinna vænna. Þú ert
búinn að liggja nógu lengi i leti.
— En ég verð að yfirgefa þig,
frænka min góð, sagði hann.
— Þú sezt vonandi i helgan
stein, áður en langt um liður. Það
-vona ég að minnsta kosti, sagði
Charlotte. Hún . var svolitið há-
vær, þegar hún vildi leyna við-
kvæmni sinni. — Svo held ég lika,
vinur minn, að þú hafir skilið eitt-
hvað eftir i Rússlandi, ég er ekki
alveg blind. Hvað sem það hefur
verið, þá komdu með það hingað
sem fyrst. En ég vona nú samt,
sagði hún hugsandi, — aö þú farir
ekki að kvænast einhverri léttúð-
ugri hjúkrunarkonu, eingöngu
vegna þess, að nú er strið. Menn
gera oft vitleysur á striðstimum.
— Léttúðugri hjúkrunarkonu,
er hún ekki með sjálfri sér? sagði
Karita, sem skildi varla merk-
ingu orðsins.
— Það eru yfirleitt ekki til létt-
úðugar hjúkrunarkonur, sagði
Kirby.
— Gleymdu þvi ekki, vinur
minn, að ég var sjálf hjúkrunar-
kona i Búastriðinu, sagði frænka
hans.
— Varst þú léttúðug hjúkrunar-
kona? ságði Karita og það var
hneykslunarsvipur i brúnum aug-
unum. Hún var klædd ljósri
blússu og bláu pilsi og var sér-
staklega aðlaðandi og elskuleg.
—■ Hún ekki léttúðug, sagði
Kirby og hristi höfuðið framan i
Karitu.
— Vertu ekki að draga dár að
henni, sagði Charlotte frænka
hans, — hún talar ensku ágætlega
og hún er mjög greind. Henni er
heldur ekki fisjað saman.
í sannleika sagt, var Charlotte
frænka hans mjög hrifin af Karitu
og það var ein af hennar heitustu
óskum, að frændi hennar kvæntist
þessari elskulegu stúlku. — Það
yröi til þess, að hann settist i
helgan stein, sagði hún einu sinni
við Karitu, sem var svo hneyksl-
uö, að hún kom varla upp nokkru
orði. — Það veit hamingjan, að
hann gæti ekki gert neitt betra.
— Charlotte frænka! Karita gat
varla fundið orð vegna hneyksl-
unar. — Það væri ekki við hans
hæfi. Ef hann heyrði til þin,
myndi hann senda mig strax i
burtu, án þess mér ynnist timi til
að fara i yfirhöfn, já, án fata.
— Án fata? Charlotte var nú
sjálf hneyksluð.
— Já, ég á við aö hann myndi
senda mig burt, eins og ég stend.
Nú var það Charlotte frænka
sem hló, svo að barmur hennar
lyftist. Þessi stfllka átti sannar-
lega ekki sinn lika.
Kirby hafði átt i miklu striði við
yfirboðara sina Karitu vegna.
Hann gat ekki sannfært þá um, að
hann yrði að taka hana með sér til
Rússlands, en að lokum sigraði
hann. Karita varð himinlifandi.
Hún var hrifin af gamla húsinu i
Walton, ánni og grænum engjun-
um. Henni þótti gaman að ganga
á skógargötunum, þar sem fólkið
var lika oft á reiðhjólum. Kirby
hafði keypt handa henni reiðhjól
og kennt henni að nota það og hún
roönaði af feimni,- þegar pilsið
blakti til og fótleggir hennar
komu iljós. Hún elskaði Charlotte
frænku og hún var farin að kalla
Kirby yfirforingjann, jafnvel i
huganum, i staðinn fyrir Ivan
Ivanovitch. Og henni þótti gaman
að ganga með ungum mönnum,
sem voru að stiga i vænginn við
hana, þótt hún tæki ekki alvar-
lega hjal þeirra.
En nú, þegar landar hennar
áttu i striði viö Þjóðverja, þá
fannst henni skylda sin að taka
þátt I örlögum þeirra. Þjóðverjar
voru lika skepnur, þeir viluðu
ekki fyrir sér að steikja smábörn.
— ó, og éta þeir þau lika?
spurði Kirby. — Karita, þú veizt
vel, að þetta er mesta vitleysa.
Ég hélt þú værir hætt að vera
svona trúgjörn, hélt þú tryðir að-
eins þinum eigin augum.
— Já, sagði Karita, — en herra
Browning, sem á bróður i Frakk-
landi, sagði mér þetta og ég get
ekki kallað hann lygara.
— Herra Browning?
— Já, hann er nýi póstþjónninn
og ég fór út að ganga með honum.
— Jæja, þú getur þá kysst hann
að skilnaði, við förum á morgun.
Þau komu til Petrográd i janú-
ar. Sjóferðin haffði verið mjög erf-
ið. Það var mjög kalt i Petrograd,
en borgin var undursamlega fög-
ur, hulin hvitum snjónum, öll
glitrandi i ljósum og full af fólki.
A götunum voru hinir gamal-
kunnu hestasleðar og það klingdi
sifellt i sleðabjöllunum. Karita
var aftur komin i safalaskinns-
kápuna. Þau óku beint að hótel-
inu, þar sem Kirby átti að búa
fyrst i stað, áður en hann legöi af
stað til pólsku landamæranna,
þar sem hann átti að sameinast
brezku herdeildunum, sem voru
staösettar þar.
Já, það var sannarlega mikið
um dýrðir i Petrograd. öll þessi
kátina virtist ekki vera i neinu
samhengi við veruleikann. Það
var eins og öllum væri umhugað
um að njóta sem mest og bezt alls
þess, sem höfuðborgin hafði upp á
að bjóða, nú á þessum striöstim-
um. Fagrar konur gengu upp i þvi
að skemmta striðshetjunum, sem
unnu við hinar mikilvægu skrif-
stofur á heimavigstöövunum, og
þeir endurguldu með óhóflega
glæsilegum veizlum. En á meðan
voru bæði foringjar og háttsettir
foringjar kurlaðir niður á vig-
stöövunum eða frusu i hel.
Sjúkrahúsin voru yfirfull, list-
inn yfir fallna og særða óendan-
legur. Járnbrautarlestirnar
komu daglega yfirfullar af særð-
um hermönnum. Olga og Tatiana
unnu við hjúkrun i Katherinehöll-
inni, þar sem ibúð keisarans hafði
veriöbreytt i sjúkrahús. Stundum-
Framhald á bl». 47
22. TBL. VIKAN 37