Vikan - 04.12.1975, Page 16

Hlutir sem þessir finnast ekki á
hverju heimili nú til dags. Rokk-
inn kannast nú allir við, þótt fœrri
kunni að stíga hann. En fyrir
framan hann má sjá hlut, sem
nefnist snældustóll. Langspilinu
eru gerð skil í öðrum myndatexta.
en það hallast upp að merkilegri
rúmfjöl, sem Hulda geymir sem
fjársjóð, enda var það ekki ómerk-
ari maður en skáldið Bólu-Hjálm-
ar, sem skar hana út. Slíkar rúm-
fjalir voru einmitt notaðar undir
kökurnar við laufaskurðinn í
gamla daga, eins og Hulda segir
frá igreininni.
sælt, okkur fannst eitthvað bogið við
það. Jólatrén, sem við sáum í jóla-
rósunum, er Valtýr bróðir minn fékk
frá nafna slnum I Kaupmannahöfn,
dr. Valtý Guðmundssyni, voru allt
öðru vísi. Og svo var okkur sagt frá
fallegu grenitrjánum, sem heldra
fólkið á Akureyri hafði á jólunum,
það voru sannkölluð jólatré, græn og
ilmandi. Spýtutréð var bara svipur
hjá sjón.
Ef við spurðum pabba, því hann
fengi ekki jólatré I kaupstaðnum,
svaraði hann þvl til, að á íslandi
spryttu ekki grenitré, og því hefði
ekki verið siður að hafa jólatré I
sveitum landsins, þetta væri útlendur
siður. Ef hlíðin fyrir ofan bæinn væri
skógi vaxin, þá væri öðru máli að
gegna, þá mundi hann sækja þangað
tré handa okkur. En hann lifði
það ekki blessaður, að sjá greniskóg
vaxa á íslandi. Nú er svo komið,
að Islensk börn geta glatt sig við Isl-
ensk grenitré. Er það gleðiefni. Nú
þykir ómissandi að hafa jólatré, en
ég sakna þess ekki þó jólatréð vanti,
en ég sakna annars og það er hugarfar
fólksins, sem mér finnst orðið svo
breytt. Ég sakna friðarins og hinnar
helgu birtu er skein úr hverju auga.
Fólkið var þakklátt fyrir gjafir guðs
og fyrir að sitja með góðum vinum
við allsnægtir á helgu kvöldi. Sjálf-
sagt hefur einhver hugsað til þess,
þegar úr litlu var að moða á æsku-
dögum.
Ekki var siður heima að gefa jóla-
gjafir, það var útlendur siður, sagði
pabbi og óþarfi að taka hann upp
En eins og fyrr getur fengu allir nýja
fllk, svo þeir klæddu ekki köttinn.
og svo kerti og jafnvel spil. Faðir
minn var mjög fylgjandi því að halda
við gömlum og góðum íslenskum sið-
um, t.d. voru gefnar sumargjafir á
sumardaginn fyrsta, og sá dagur var
mikill uppáhaldsdagur I æsku um jólasveina og meyjar, pabbi ias
m;nni____ kvæði, og fólkið söng og spjallaði
Valtýr bróðir minn var eina mann- saman sér til skemmtunar. Ekki
eskjan á bænum, sem fékk jólagjöf. matti vaka lengi frameftir, því
Hann fékk jólarósir frá nafna slnum messudagur var að morgni. Mála-
eins og ég gat um, og alltaf var verkum varð að sinna tímanlega, svo
eitthvað fleira I bögglinum hans, fólkið kæmist I kirkju. Þegar leið að
falleg myndabók, pennastöng, papp- hádegi á jóladag fór að sjást til
írshnífur, húfa eða klútur. Ég man mannaferða, flestir komu gangandi
einu sinni eftir þvl að mér var gefin nema prófastsfólkið og nokkrir, sem
jólagjöf. Það var á síðustu jólunum lengst áttu að. Brátt fylltist bærinn
sem Ólafur minn Davlðsson lifði, af messufólki, margir þurftu að skafa
þá gaf hann mér litla einkunna- af sór snjóinn, sktpta um föt og laga
bók úr silfri, voru I henni tvö blöð, sig til fyrir messuna.
voru nöfnin okkar letruð I bókina og Grímur hringjari hringdi klukk-
svo vitnisburðurinn, og svo fékk ég unum, eins og til stóð, aldrei vand-
fyrir hans milligöngu bókina sem aði hann sig betur en á hátlðum.
ég lauk við að lesa fyrir jólin, en Kirkjan var ljósum prýdd, logandi
það var Pétur og Bergljót eftir kerti I hverjum glugga. Fólkið gekk
Kristófer Janson, þýdd eftir Jón
Ólafsson. Bókin var að vísu öll kom- Möðruvelltr í Hörgárdal um alda-
in I blöð, því hún var mikið lesin, mótin síðustu. Lengst til vinstrt
en það gerði ekkert til. Mér þótti erskólahúsið, sem brann árið 1902.
ákaflega vænt um þessa bók, þó hún Fyrir miðju er íbúðarhúsið, sem
væri slitin, og skelfing saknaði ég Stefán Jóbann Stefánsson faðir
hennar, þegar hún mörgum árum Huldu byggði. í kjallaranum er
seinna hvarf úr bókaskápnum mín- piltaborðstofan, sem Hulda minn-
um, og ég hef ekki séð hana síðan. jsl ^ f greininni. Gamli bærinn
Aldrei var skemmt sér við spil eða s^sS gfcfcj þar sem þann er j hvarfi
leiki á aðfangadagskvöld. Dregið var við tbúðarhúsið.
I kirkju og messan byrjaði. Hvílík
fegurð. Öll messugerðin hreif mig,
þó aðallega Ijósin og söngurinn, svo I
ég gleymdi kuldanum, en kalt var
þá I Möðruvallakirkju, svo strokan
stóð út úr hverjum manni. Eftir
messu þáðu allir góðgerðir, svo I
mörg horn var að llta fyrir mömmu
og stúlkurnar.
Þegar bregða tók birtu, var auð- j
fundið, að eitthvað meira væri I
aðsigi. Unga fólkið hópaði sig og
stakk saman nefjum flissaði og hló,
en eldra fólkið fór að tínast af stað !
heim á leið. Brátt sáust ljós I I
leikhúsinu, en leikhúsið svokallaða !
var íþróttahús skólans, stóð það suð-
vestan við íbúðarhúsið og sneri stafni
fram á hlaðið. Var oft gripið til
þess, ef slegið var upp balli, eða æfð
smá leikrit í sveitinni. Hluti af því
stendur ennþá, eftir því sem ég best
veit. Brátt heyrðist I harmonikk-
unni, ballið var byrjað. Unga fólkið
I bænum fór að ókyrrast, draumur
þess var að rætast. Dansað var af
miklu fjöri fram eftir nóttu. Þeir,
sem ekki fóru að dansa, gripu I spil.
Annar dagur jóla var með svipuðu
sniði, þá var messað I Glæsibæ.
Lesinn var lestur, afi spilaði á lang-
spilið mest allan daginn, fólk fór I
sparifötin. Kveikt voru ljós I hverju
horni, um kvöldið var spilað púkk,
hjónasæng, alkort o.fl. Fjörugast
var I púkkinu, I það sóttu ungling-
arnir. Mér fundust jóladagarnir líða
allt of fljótt, en svo var hlakkað til
nýársins.
Milli jóla og nýárs var margt gert
sér til gamans. Skroppið var milli
bæja, og oft bar gesti að garði, sem
gaman var að fá. Fólkið hélt sig ekki
eins að vinnu og dagana fyrir jólin.
Blöð og bækur höfðu komið með
jólapóstinum, og höfðu menn gaman
af að lita á nýjustu fréttir, sem nú
þættu gamlar. Tekið var I spil. En
einna minnisstæðastur er mér friður-
inn, sem rlkti á heimilinu yfir hátlð-
ina. Menn voru glaðari I bragði,
hátíðin hafði mildað skapið og e.t.v.
vakið nýjar vonir.
Á gamlárskvöld var fylgt sömu
reglum og á aðfangadagskvöld, en kl.
12 var kirkjuklukkunum hringt. Ef
kyrrt var veður barst hljómurinn um
sveitina, allir fóru út á hlað. Það var
hátíðleg stund. Hljóðar bænir og
þakkir fylltu hugann, þegar nýju ári
var fagnað. Þegar inn var komið, var
borin fram rjúkandi púnskolla (ann-
ars var aldrei vín haft um hönd) og
skálað fyrir komandi ári og þakkað
fyrir það liðna. Glatt var á hjalla
fram eftir kvöldi, en ekki mátti vaka
of lengi, því messudagur var á ný-
ársdag og ýmsum skyldum að sinna.
Hversdagsleikinn var nú aftur á
næstu grösum, en minning jólanna
lýsti upp I hugum fólksins fram eftir
vetri. Það voru hvorki gjafir né óhóf
I mat og drykk, sem einkenndu
bernskujólin mín heldur auðmjúkt,
jákvætt hugarfar fólksins, sem þakk-
aði guðs gjafir.