Vikan - 20.01.1977, Qupperneq 37

eftirlætissögum úr bókum og frum-
sömdum ævintýrum.
Ein vinkonan, sem Gróa eignast í
skóla Harris , er stúlka að nafni
Careen Lamoc frá Mobile í Ala-
bama-fylki. Þær eru herbergisfél-
agar og kemur vel saman. Careen
fer með Gróu til Winnipeg um jólin
og um sumarið er Gróa boðin til
Alabama. Það er henni ógleymanleg
ævintýraferð, er hún litur Suðurrík-
in í fyrsta sinn. Að sjá þær miklu
andstæður ríkidæmis og fátæktar,
heyra þessa undarlegu ensku, sem
fólkið þar syðra talar, og kynnast
því, að þar þykir öllum sjálfsagt að
hafa svo marga svarta þjóna sem
efnahagurinn leyfir.
Afi Careenar, Lucas Lamoc hafði
barist í her Suðurríkjanna í þræla-
striðinu og hann segir Gróu ótal
sögur frá þeim tíma. Um hörmung-
ar striðsins og afleiðingar þess og
hvernig lífið var i Suðurrikjunum
fyrir strið. Gróa hlustar af athygli
á gamla manninn og reynir að
ímynda sér þennan heim, svo ólikan
sínum eigin og öllu, sem hún hefur
kynnst.
Þær Careen ferðast um nágrennið,
eina ferð fara þær til New Orleans
og Gróa nýtur dásemda suðursins.
Það finnst henni helst að þessum
nýju kunningjum sínum, hver við-
horf þeirra tii negra eru. Svertingj-
ar eru ekki taldir menn á þessum
slóðum. Þeir búa í skítugum hreys-
um og ganga í lörfum. Þeir, sem eru
svo heppnir að vera i þjónustu
rikra, hafa þó sæmilega í sig og á.
Enda er hver heppinn, sem fargar
frelsi sínu og gefur húsbændunum
sál sina.
Á heimili Lamocs er mikið um að
vera. Börnin eru sex og auk þess eru
á heimilinu afi Lamocs og nokkrar
pipraðar frænkur, auk þjóna og
vinnufólks.
Gróa hefur ekki hugmynd um,
hvaða vinnu hr. Lamoc stundar.
Enn siður skilur hún, eftir að hafa
séð iburðinn á heimilinu og kynnst
fjölskyldunni og viðhorfum hennar,
hvers vegna Careen hefur valið að
gera kennslu fatlaðra barna að ævi-
starfi sinu.
Móðir Careenar er þeirrar skoð-
unar, að ungar stúlkur eigi að alast
upp til þess eins að verða góðar
eiginkonur og mæður, en faðir
hennar, sem gerir sér grein fyrir
breyttum tímum og nýjum viðhorf-
um hefur reynt að mennta börn sin
sem best og ekki gert mun á
dætrum og sonum. Sjálf hefur Car-
een alltaf hsft gaman af börnum og
hún hefur gleði af starfi sinu, rétt
eins og Gróa.
Þetta vor höfðu Bandaríkin gerst
styrjaldaraðili, svo frá heimilum
víðsvegar um fylkin streyma ungir
menn á skipsfjöl, til að berjast í
Evrópu.
Einn bróðir Careenar er þegar
farinn, en yngri bræður hennar
tveir eru of ungir til að gegna her-
þjónustu.
Seint í ágúst fer Gróa heim til
Winnipeg. Henni er vel fagnað og
hún gleðst yfir þvi, að Alla er búin
að ná sér eftir missi Kajs og er nú
trúlofuð manni af íslenskum ættum
Paul Godvin að nafni.
Gróa heimsækir Kate Holly vin-
konu sína, sem nú er fr. . O'Mall-
ory og þar er henni vel 'agnað
Mor Jensen í Elm-street er
hnuggin og döpur yfir hvarfi Kajs,
en reynir að halda í þá von, að hann
hafi verið tekinn til fanga og muni
koma heim, er stríðinu lýkur. Hún
sýnir Gróu bréf frá Kjeld. hann er
þó alltént lifandi, þótt ekki líði
honum vel.
Illa búnir, kaldir og svangir her-
mennirnir i skotgröfum Evrópu eiga
dapra ævi. Þeir sem heima biða
geta enga hugmynd gert sér um
hve ömurlegt það er að bíða og
þreyja, hlusta á skothvelli og
sprengjudrunur, hafa misst félaga
sinn í gær og eiga kannski sjélfur að
deyja í nótt.
Mor Jensen grætur og stynur.
Gróa reynir að hugga hana, en
danska konan er of yfirkomin af
sorg sinni til að orð Gróu veiti henni
nokkurn styrk. Það eina, sem Gróa
getur gert, er að taka utan um hana
og halla henni að sér og leyfa henni
að gráta, eins og litlu börnin i skóla
Harris, þegar þau eiga bágt.
Að lokum sigrar meðfætt létt-
lyndi mor Jensen og hún þurrkar
tárin og segir:
„Skal vi ha’ en kop kaffe lille
Gróa?”
Þessir friðsælu dagar heima i
Kanada taka brátt enda og Gróa
heldur suður til Minnesota til
fundar við kennara sína og nem-
endur.
Gróa er tuttugu og eins árs.
Hún hefur lokið námi sem kennari
blindra og daufdumbra og er reiðu-
búin að halda út i lífsbaráttuna
með gott veganesti.
Er hún litur til baka og yfir sína
stuttu ævi, finnst henni oft ótrú-
legt, að þetta geti verið sama stúlk-
an og sú sem kom krypplingur á
barnsaldri til þessa lands frá öðrum
heimi. Minningarnar um Island eru
mjög teknar að dofna. Samt gleðst
hún alltaf, ef bréf kemur að heiman.
Það er helst Þórey, sem skrifar.
Stefán er dáinn, lungnabólga varð
honum rúmlega fiinmtugum að
fjörtjóni. Siðan hefur Halla verið
hjá Þóreyju og Andrési, en þau búa
nú á Sauðárkróki. Bensi er bóndi á
Gili og á nóp af börnum.
Ötrúlegast af öllu finnst Gróu þó,
að hún skuli vera sama stúlkan og
þegar hún sextán ára grét heitum
tárum 1 koddann sinn, eftir að hún
komst að raun um, að Kaj tók öllu
fram yfir hana sjálfa. Þau tæplega
fimm ár, sem síðan eru liðin, hafa
breytt henni i fullorðna manneskju.
Stríðið og áhrif þess hafa líka náð til
hennar. Hún hefur orðið að sjá á
bak vinum sínum og aðrir hafa
komið til baka merktir á sál og
likama. Öli kom einfættur til baka
úr stríðinu. Og meðal þeirra, sem
ekki komu eru báðir Jensen-
bræðurnir og Per Benson, sonur
Þorvalds og Louise.
Mor Jensen er buguð af sona-
missinum. Kaj féll í Frakklandi,,
en Kjeld týndist í Belgiu og er talið,
að Þjóðverjar hafi tekið hann til
fanga. En enginn veit, hvort hann
er nú lifs eða liðinn.
Herra Jensen hefur líka mjög
lótið á sjá. Hann var áður hár og
þrekvaxinn. en er nú lotinn og hor-
aður, gráhærður og raunamæddur.
Það gengur honum að hjarta að
horfa á litlu, þybbnu og skapgóðu
konuna sina veslast upp og geta
ekkert fyrir hana gert.
Að lokum tekur Jensen það til
róða, að fara með konu sina heim
til Danmerkur. Þau selja húsið og
prentsmiðju Jensens. kveðja vini
sína og halda brott. Yfirgefa landið.
sem hefur gefið þeitn svo mikið og
3. TBL. VIKAN37