Vikan - 15.05.1980, Qupperneq 50

Undarieg atvik — Ævar R. Kvaran
EFNDIR
FRAMLIÐINNA
MANNA
Framliönir menn hafa oft birst til þess
að efna ákveðin heit eða samning'. Slík
fyrirbæri eru mjög markverð hvernig
sem á þau er litið. Hér á eftir ætla ég að
rekja gott dæmi um slikt fyrirbæri, sem
_greint ér Trá.'í ævisögu Broughams
lávaxðar, sem var mjög virtur hæsta-
,rét|ardómari á Bretlandi. Hann segir svo
„Þg.ð kom eitt sinn fyVir mig mjög
kynlegt atvik. svo kynlegt að ég verð að
segja öll tildrög þess frá upphafi. Þegar
ég útskrifaðist úr menntaskólanum fór
ég í háskólann með einkavini mínum,
sem ég nefni G. Þá var engin guðfræði-
deiid I háskólanum. En við ræddum oft
alvörumál á skemmtigöngum okkar og
áiqáa! annars ódauðleik sálarinnar og
lífið eftir dauðann. Við brutum heilann
mikið um það hvort unnt væri að
birtast lifandi mönnum eftir andlátið.
Skop
Háskólanámið veitti mér viðari
sjóndeildarhring, sjálfsöryggi og
föðurlausan son.
,Jw ■ |l
Og svo verður hún vitlaus þegar
við erum skitugir í framan.
Skattstofan trúir ekki að þú borgir
mér svona litið kaup!
Já, við tókum meira að segja upp á
þeirri flónsku að gera þann samning
með okkur, sem við undirrituðum með
blóði okkar. að hvor okkar sem dæi fyrr
skyldi birtast hinum og taka þannig af
öll tvimæli um hvort til væri líf eftir
dauðann.
Þegar við útskrifuðumst fór G til
Ifidlands því hann fékk þar embætti við
stjórnarstörf. Hann skrifaði mér sjaldan
og að nokkrum árum liðnum hafði ég
því nær gleymt honum.
Þá bar það við einn dag að ég fór I
bað. Og meðan ég lá i baðinu og naut
baðhitans varð mér litið við og á stólinn
sem ég hafði lagt fötin min á. Ég ætlaði
að fara upp úr baðinu en á stólnum sat
þá vinur minn G og horfði rólega á mig.
Ég veit ekki hvernig ég fór upp úr
baðinu en þegar ég hafði áttað mig eftir
fátið sem á mig kom var ég að striplast á
gólfinu. Vofan — eða hvað sem það nú
var sem hafði tekið á sig mynd G vinar
míns — var nú horfin.
En þessi sýn hafði gert mig svo ótta-
sleginn að mér fannst ég ekki geta talað
um hana við nokkurn mann. Hins vegar
voru áhrifin af sýninni of mikil til þess
að hún gæti liðið mér úr minni.
Ég skrifaði þetta atvik þess vegna hjá
mér og hvenær það hefði gerst. sem var
«19. desember.
Hugmynd mín eða skýring á jjessu var
þá sú að ég hefði auðvitað sofnað og
svipurinn sem ég sá svo greinilega gat
því ekki verið annað en draumur. Um
það þóttist ég ekki vera í neinum vafa.
Ég hafði ekki haft nein bréfaskipti við
G í mörg ár og ekkert var sem hafði
komið mér sérstaklega til að hugsa um
hann. Það hafði ekkert borið við sem
stóð i nokkru sambandi við Svíþjóðarför
okkar eða Indland eða neitt sem snerti
hann eðafólkið hans.
En nú minntist ég samræðna okkar
fyrir löngu og samningsins sem við
höfðum gert með okkur. Ég gat
einhvern veginn ekki hrundið þeirri
hugsun frá mér að G hlyti að vera látinn
og að ég yrði að skoða þetta fyrirbæri
sem sönnun fyrir því að til væri líf eftir
dauðann. Þetta var 19. desember 1799.”
1 októbermánuði 1862 bætir
Brougham lávarður þessu við:
„Ég var rétt áðan að skrifa frásögnina
af þessu kynlega atviki upp úr dagbók-
inni og nú skrifa ég endinn á sögunni,
sem ég byrjaði fyrir rúmum 60 árum.
Skömmu eftir að ég kom aftur til Edin-
borgar fékk ég bréf frá Indlandi og i þvi
var mér sagt frá láti G vinar mins og að
hann hefði dáið 19. desember.”
Nú skulum við snúa okkur að öðru
dæmi, sem þó er sýnu markverðara. Frá
því hefur einnig verið skýrt mjög itar-
lega. Hér er lika um heit eða samning að
ræða. Hinn lifandi og hinn látni voru
mjög fjarri hvor öðrum þegar hinn
síðarnefndi skildi viö þennan heim.
Þessi frásögn er eftir G. F. Russell
Colt höfuðsmann frá Gartssherrie,
Coatbridge, Hún er geymd í skýrslum
Breska sálarrannsóknafélagsins i
Lundúnum (I. bindi, bls. 124) og er á
þessa leið:
„Ég var staddur í heimfararleyfi hjá
foreldrum mínum. Við áttum heima á
höfuðbóli gamallar ættar í Midlothian,
sem hafði verið reist af forföður ættar-
innar á dögum Maríu Stuart og var
nefnt Inveresk House.
Svefnherbergi mitt var fornt og
einkennilegt, langt og mjótt. Gluggi var
á öðrum enda þess en dyrnar hinum.
Rúmið mitt var hægra megin við
gluggann, beint á móti dyrunum.
Elsti bróðir minn sem ég unni mjög
hét Oliver og var flokksfyrirliði I
fótgönguliðinu. Hann var þá nítján ára
og hafði verið nokkur undanfarin ár í
grennd viðSebastopol.
Við skrifuðum oft hvor öðrum um allt
sem okkur lá á hjarta. Og einu sinni, er
hann hafði skrifað mér raunalegt bréf
þegar illa lá á honum, svaraði ég honum
í næsta bréfi að hann yrði að vera
hughraustur og ef eitthvað kæmi fyrir
hann yrði hann að láta mig vita það með
því að birtast mér í herberginu mínu, þar
sem við höfðum oft setið saman á
kvöldin I æsku okkar og stolist til að fá
okkur í pipu og spjalla saman.
Siðar fékk ég að vita að hann hefði
fengið bréfið rétt áður en hann gekk til
altaris og skýrði presturinn mér síðar frá
því. Að þvi búnu fór hann til víggirðing-
anna og kom ekki aftur, því fáum
klukkustundum siðar hófst áhlaupið á
virkið.
Þegar höfuðsmaður hersveitarinnar
var fallinn tók Oliver við stjórninni og
stýrði hersveitinni af frábærum dugnaði.
Hann var nýkominn inn fyrir virkis-
vegginn með liðið þegar kúla hæfði
hann á hægra gagnaugað svo hann féll i
valinn, enda særður mjög.
Þegar hann fannst 36 klukkustundum
siðar lá hann á hnjánum þvi hann var
þannig skorðaður milli mannabúkanna.
Hann dó eða réttara sagt féll (þvi e.t.v.
dó hann ekki samstundis) þann 8.
september 1855.
Þess nótt vaknaði ég allt I einu og sá
bróður minn krjúpa á kné við rúmið
mitt. Hann sneri andlitinu beint á móti
glugganum og umhverfis hann var likast
bjartri fosfórkenndri þoku. Ég reyndi að
tala en gat það ekki. Ég breiddi þá upp
fyrir höfuð, ekki af því að ég væri
hræddur (okkur hafði verið kennt á
æskuárum að hafna allri trú á vofur) en
aðeins til aðátta mig.
Mig hafði hvorki dreymt hann né
verið að hugsa um hann. Og ég hafði i
raun og veru gleymt þvi sem ég skrifaði
honum fyrir hálfum mánuði. Ég komst
að þeirri niðurstöðu að þetta gæti ekki
verið annað en ímyndun og að tunglið
myndi hafa skinið á handklæði eða
eitthvaö annað I herberginu. En þegar
ég leit upp undan var hann ennþá þarna
og horfði á mig ástúðlegu, biðjandi og
hryggu augnaráði. Ég reyndi að tala, en
það var eins og ég hefði tunguhaft, ég
gat ekki gefið nokkurt hljóð frá mér. Ég
stökk þá fram úr rúminu og leit út um
gluggann og sá að ekki var neitt tungls-
skin, heldur dimmt úti og hellirigningin
dundi á rúðunum.
Ég leit við og sá Oliver ennþá. Ég
lokaði augunum og gekk I gegnum þetta
sem ég sá og komst að dyrunum.
Þegar ég var á leiðinni út og hafði snúið
snerlinum leit ég við. Svipurinn vatt nú
höfðinu hægt við og horfði með kvíða-
blandinni ástúð á mig. Þá fyrst sá ég sár á
hægra gagnauga og að blóð rann úr því.
Andlitið var náfölt og leit út fyrir að
vera gegnsætt og sama var að segja um
rauðu rákina eða blóðið, að þvi að mér
virtist.
Annars er mér nálega ógerningur að
lýsa útliti hans en ég get aldrei gleymt
því.
Ég fór ekki aftur inn I herbergið
heldur inn til vinar míns og lá á legu-
bekk það sem eftir var nætur. Ég sagði
honum frá hvernig á því stæði og síðar
sagði ég öðrum heimamönnum frá
þessu. En þegar ég sagði föður minum
það bannaði hann mér að fara með
þennan þvætting og sist af öllu láta
móður mina heyra slíkt.
50 Vikan 20. tbl.