Vikan - 04.05.1991, Síða 69

vegna herbergja barnanna
okkar. Við eigum jafnvel til að
taka þar svo mikið til hendinni,
þegar okkur ofbýður draslið,
að unglingurinn er í tvo daga
að átta sig á eigum sínum og
öðrum lausamunum.
Vissulega er iðulega rangt
að gagnrýna barn fyrir það
sem það telur vera sitt um-
ráðasvæði og kýs kannski að
hafa eins og því sýnist. Það er
náttúrlega augljós réttur þess
þó það gleymist stundum.
Þegar um er að ræða herbergi
unglings og gagnrýnin tengist
hæfileika barnsins til að ganga
sæmilega um það er okkur
vandi á höndum.
Við fullorðna fólkið verðum
auðvitað að benda börnunum
okkar á hvað er rangt og hvað
er rétt. Málið er bara að okkur
hættir til að þvæla hlutina of
mikið og jafnvel, ef við erum
þreytt og undir einhvers konar
pressu, erum við oft að fá út-
rás fyrir annars konar vand-
ræði með því að gagnrýna eitt
og annað í þeim sem búa með
okkur.
Ef við íhugum öngþveitið og
sársaukann sem áfengis- og
eiturlyfjaneysla unga fólksins
getur bakað í einni fjölskyldu
má kannski segja sem svo að
betra sé að barnið hafi dálítið
drasl f kringum sig, klæðist
öðruvísi en maður kýs og svari
stundum fyrir sig, heldur en
það sé kannski á vergangi í
einhvers konar óreglu og
eymd sem við eigum síðan
erfitt með að hjálpa því frá þó
góður vilji sé fyrir hendi. Við
ættum öll að þjálfa okkur í því
að vanda til gagnrýni og láta
hana aldrei fá meira líf í sam-
skiptum okkar hvert við annað
en sem nemur því að hún falli
undir algjört aðalatriði og ekki
bóli á neins konar aukaatrið-
um í tiltekinni tilhneigingu til að
gagnrýna.
Sérstaklega verðum við að
vera varkár í aö gagnrýna
ungt fólk vegna þess að allur
óþarfi í þessum viðkvæmu
efnum fælir þessar elskur frá
okkur og gerir unglingana auk
þess óörugga um að við elsk-
um þá í raun og veru. Best
væri ef við leiðbeindum börn-
unum okkar alltaf á jafnréttis-
grundvelli og sýndum þeim f
öllum tilvikum viröingu og sem
mestan skilning. Börn þurfa
ábendingar og einhvers konar
gagnrýni á ákveðnum augna-
blikum vegna ákveðinnar
framkomu og athafna en sí-
felld gagnrýni og óþarfa nöldur
er ekki lyftistöng fyrir aukið
samband og skilning á milli
foreldra og barna.
Við verðum Ifka að vera
minnug þess aö þaö er ekkert
grín aö vera á mörkum barns
og fullorðinnar manneskju
eins og blessaðir unglingarnir
eru. Þess vegna er ekki óeðli-
legt að þeir segi og geri eitt og
annað sem alls ekki fellur inn í
hugmyndakerfi fullorðins og
kannski þroskaös fólks sem
sjálft var eitt sinn ekkert betra
en er bara búið að gleyma því.
Þegar við erum aftur á móti
orðin fullorðin og erum að
byrja búskap erum við flest
svo ástfangin að við erum ekki
ýkja gagnrýnin á fyrstu stigum
sambúðar aö minnsta kosti.
Við tökum ekki einu sinni eftir
að ástmögurinn smjattar svo-
lítið, ropar og jafnvel missir
niöur á sig á nánast öllum mat-
artímum. Við erum það ást-
fangin að við bara horfum
heilluð á viðkomandi og hugs-
um að þetta sé bara tilfallandi:
Ég elska samt þennan klaufa
með kostum og göllum.
Hvað gerist svo þegar pen-
ingamálin fara að þyngjast,
börnin að öskra alla nóttina og
viðkomandi hverfur eins og
eina nótt í brennivín og fram-
hjáhald. Við byrjum að gagn-
rýna og sjá þaö sem við vild-
um ekki sjá áður eða hentaði
okkur ekki að kannast við.
Flest getur orðið tilefni gagn-
rýni, jafnvel getur okkur fund-
ist viðkomandi lífsförunautur
vaska illa upp, segja leiðinlega
brandara, fara of sjaldan í bað
og nenna aldrei að slá blettinn
eða passa krakkana. Já, það
verður tiltölulega auðvelt að
finna tækifæri til aö finna að og
gagnrýna. Sum okkar eru líka
það nákvæm og kröfuhörð í
sambúð að við teljum að okkar
vilji sé sá eini rétti og allir verði
að lúta stjórn hans og í sum-
um tilvikum ósanngjörnum
kröfum.
Sá sem er stanslaust að
gagnrýna maka sinn er venju-
legast meö minnimáttarkennd
og fullkomnunaráráttu, ásamt
því náttúrlega að hafa ekki
snefil af hæfileikum til að setja
sig svo vel fari í spor hins að-
ilans. Svona fólk er nánast
óþolandi í sambúð og væri
vissulega léttir ef hægt væri að
þvo það reglulega og sápa
duglega eins og hvern annan
þvott og nota þá þvottavélina
til þess arna.
Mikið bólar á óþarfa gagn-
rýni yfir- og undirmanna og
sumir undirmenn telja að þeir
séu yfirmönnum sínum miklu
hæfari í leit að lausnum alls
konar verkefna. Eins eru til
yfirmenn sem eru ekkert of ör-
uggir með sig gagnvart undir-
mönnum sínum og eru þar af
leiðandi gjarnir á að gagnrýna
störf þeirra, þó ekki sé beint til-
efni til annað en þá kannski að
minna á hver ræður.
Öll gagnrýni á störf okkar og
verk er ágæt svo fremi að hún
eigi sér rætur í fullkomnum
skilningi á hæfileikum okkar
og manngildi en sé ekki af öðr-
um og lágkúrulegri hvötum
sem eiga augljóslega ekkert
skylt við velvilja eða löngun til
að við gerum betur. Miklu frek-
ar er þá um öfund og óhentug-
an samanburð að ræða sem
fær besta fólk bæði til að
gagnrýna og gera lítið úr verk-
um þeirra sem það vildi svo
sannarlega líkjast sem mest
og sem nákvæmast.
Frh. á bls. 73
Til ern
yfirmenn
sem eru
ekkert of
öruggir
með slg
gagnvart
undirmönn-
um sínum
og eru þar
af leiðandi
gjamir á
að gagn-
rýna störf
þeirra, þó
ekki sé
beint tilefni
annað
en þá
kannski að
minna á
hver rœður.
9. TBL. 1991 VIKAN 69