Vikan - 20.02.1992, Blaðsíða 27

taka mig með en mér finnst
best að vera ein og hugsa.
Mér finnst allt svo svart. Ekkert
framundan.
Ég væri þakklát fyrír góð
ráð. Hvernig vinn ég best á
sorginni? Er reiðin eðlileg? Er
hún hluti af sorginni? Er þetta
eigingirni hjá mér? Ég veit að
nú líður honum vel, engar
þjáningar lengur. Ensamt...
Með fyrirfram þakkiæti,
O.
Kæra O.
í bréfi þínu lýsir þú ágætlega
þeirri sálrænu kreppu sem þú
ert i og hefur gengið I gegnum
eftir að þú misstir manninn
þinn. Ákveðnir þættir benda til
þess að þú sért ekki búin að
vinna þig út úr sorginni og að
þú sért svolítið föst í þeirri
vinnu. Aðrir þættir benda til
þess að þú sért enn að vinna
úr henni.
Það sem bendir til þess að
þú sért föst er að þú segist
helst vilja vera ein og hugsa
og að þú talir við hann. Þó að
það veiti þér ákveðna hugarfró
á meðan á því stendur kemur
það í veg fyrir að þú komist yfir
á næsta stig í sorgarúrvinnsl-
unni. Það meðal annars við-
heldur því að sorgin hellist yfir
þig þegar þú kemur heim og
að þú ert ekki enn farin að sjá
að neitt sé framundan. Finnst
enn allt svo svart.
Það sem hins vegar bendir
til þess að þú sért enn að
vinna úr sorginni er að þú seg-
ist vera reið. Þú ræðir reiðina
að vísu ekki sérstaklega eða
hvernig hún birtist en að öllum
líkindum er það reiðin sem
getur nýst þér sem orkugjafi til
að snúa þér að því að gera
eitthvað fyrir sjálfa þig. Þú
spyrð hvort þetta sé eigingirni
hjá þér og átt sennilega við
reiðina. Ef þú ert reið út í
manninn þinn fyrir að yfirgefa
þig bendir það til þess að þú
sért enn ekki farin að sjá að þú
sjálf skapar þína framtíð. Þú
skapar hana annaðhvort með
því að festa þig í sorginni eða
með því að sjá til þess að þú
fáir það út úr lífinu sem þú vilt
fá.
Framtíðin veltur á þínum
aðgerðum eða aðgerðaleysi.
Að hugsa, reyna að skilja,
ásaka, fyrirgefa og vona eru
eðlilegir þættir í sorginni en
þeir breyta ekki líðaninni. Það
eru einungis aðgerðir sem
breyta einhverju í þeim efnum.
Slík reiði gegn hinum látna er
þó mjög algeng, einkum ef
sambandið hefur verið mjög
náið. Flún bendir þó til þess að
þú sért og hafir verið of háð
honum. Reiðinni gegn honum
átt þú nú að beina frá honum
og að líðan þinni. Það er vont
að líða illa og þú átt að vilja -
og gera kröfu um - að það
breytist. Notaðu orkuna, sem
reiðin gefur þér, til að breyta
líðan þinni.
Einfaldast er að skilgreina
sálarkreppu á þá leið að ein-
staklingur lendir í aðstæðum
þar sem fyrri reynsla hans og
lærð viðbrögð duga honum
ekki til þess að skilja og ná
tökum á þeim. Annars vegar
er um að ræða aðstæður sem
koma manni að óvörum og
ógna lífi og limum, félagsleg-
um aðstæðum eða grundvall-
armöguleikum til að fullnægja
eigin þörfum. Hins vegar er
##Framtíðin veltur
á þínum aðgerðum
eða aðgerðarleysi.
Að hugsa, fyrirgefa
og vona eru
eðlilegir þættir í
sorginni en þeir
breyta ekki
líðaninni. f f
um að ræða kreppu sem staf-
ar af ýmsu því í lífinu sem eðli-
legt má telja en við ráðum ekki
við.
Kreppa af því tæi sem þú ert
í telst til fyrri tegundarinnar og
kallast atburðakreppa. Slíkri
kreppu fylgir ætíð það að stoð-
irnar undir jákvæðri sjálfs-
mynd svigna eða brotna. Þú
upplifir í slíkri kreppu að þú
sért ein og yfirgefin, sjálfs-
myndin verður neikvæð og til-
gangsleysi eða kaos hellist yfir
þig - í misjöfnum mæli og á
misjöfnum tímum. Þetta þýðir
meðal annars upplifun af því
að vera „ósýnileg", að tilheyra
ekki einhverjum hópi eða vera
í tengslum við eitthvert sam-
hengi, jafnvel þó „allir séu
boðnir og búnir". Þetta stafar
af þeirri upplifun að hafa misst
eitthvað sem gefur lífinu
tilgang.
Þessi tilfinning er sársauka-
full og ber með sér einkenni
eins og sorg og tómleika. Upp-
lifun af tilgangsleysi felur í sér
að þér finnst ekki lengur sam-
hengi í hlutunum og að Iffið sé
hætt að hafa tilgang. Þú getur
tapað trúnni á skynsemi þann-
ig að stöðugt leita á hugann
spurningar eins og „Hvers
vegna ég?“ Á þessu stigi er
hætt við að reiðin, sem annars
gæti gefið kraft, breytist í bitur-
leika, sem þá er niðurbrjót-
andi.
Sálræn kreppa er sársauka-
full reynsla en hún getur leitt til
aukins þroska og þekkingar á
sjálfri þér ef þú vinnur þig í
gegnum hana. Hún getur þó
einnig leitt til biturleika og ein-
manaleika, ef þú festist í úr-
vinnslunni og lýkur henni ekki.
Þú þarft að Ijúka sorgarúr-
vinnslunni með því að snúa
þér að framtíðinni í stað þess
að vera upptekin af því sem
liðið er. Taka smám saman
upp gamla siði og venjur og
bæta nýjum við. Læra að lifa
með fortíðinni eins og eins
konar „öri“ sem ætíð mun
vera til en hindrar ekki lengur
lífslöngun þína. Leyfa sjálfs-
myndinni aftur að verða já-
kvæðri og losa þig við alla
sektarkennd og sjálfsásakanir.
Hætta að „velta þér upp úr“
fortíðinni og ekki taka þátt í
því með öðrum heldur byggja
upp framtíðina og gera kröfur
á aðra i þvi sambandi.
Gangi þér vel,
Sigtryggur.
frammi fyrir þvi ásamt fjölskyldu sinni að þurfa
að taka sig upp. Þau ætla til fyrirheitna
landsins, Kaliforníu, og hún er ástfangin ung
stúlka sem ber i brjósti von um betra líf á betri
stað. Ferðalagið er þrungið sifelldum niður-
lægingum og í Kaliforniu kemur í Ijós að að-
eins var um tálsýn að ræða. Þar sem hún er
barnshafandi er hún mjög viðkvæm tilfinninga-
lega og mjög upptekin af sjálfri sér og væntan-
legu barni sínu.
Þetta er mjög falleg saga um fólk sem berst
við að halda mannlegri reisn sinni í endalausri
kúgun og niðurlægingu og ennfremur um það
hvað mennirnir geta verið Ijótir og hvað
mennirnir geta verið fallegir inni í sér. Það sem
eftir stendur er sú von að ef mennirnir standa
nú saman, elska hver annan og hjálpa náung-
anum þá er einhver tilgangur með þessu öllu
saman.
Þórey segist skilja Rósina ágætlega. „Ég hef
sjálf verið ófrísk og ef ég setti mig í spor henn-
ar get ég vel skilið viðbrögð hennar við lífinu
og þeirri köldu mynd sem þarna er dregin upp
af þvi. Ég er stundum sjálf mjög upptekin af
sjálfri mér og því sem ég er að gera en leikar-
inn virðist oft vera uppteknari af sjálfum sér en
hann er í raun því hann er alltaf að vinna með
sjálfan sig og oft á tiðum einnig tilfinningar
sínar," segir Þórey. Við erum að færast nær
einkalífi leikkonunnar og nú er tími til kominn
að huga nánar að þvi.
LOKAÐ Á DÆGURÞRAS
Hún sagðist hafa verið ófrísk sjálf. Þórey eign-
aðist dóttur í jólafríinu í öðrum bekk Leiklistar-
skólans og hún er því ekki aðeins leikkona
heldur einnig móðir. Hvernig skyldu þau hlut-
verk hennar fara saman? „Stundum er erfitt að
samræma þetta," segir hún og heldur áfram,
„því vinnan er þess eðlis að maður verður að
geta einbeitt sér fullkomlega meðan á æfingu
stendur og lokað á allt dægurþras á meðan.
Síðan kemur maður heim til sín og reynir þá
að sinna móðurhlutverkinu. Auðvitað kemur
þessi óreglulegi vinnutími stundum niður á fjöl-
skyldulifinu en ég vissi það þegar ég ákvað að
gerast leikari - að þetta væri engin „níu-til-
fimm-vinna“ og frí um helgar.
Starfið er þó þess eðlis að það koma tarnir
en siðan er rólegra á milli og þá gefst tími til að
vera með fjölskyldunni. Það eru langþráðar
stundir hjá Heru dóttur minni sem er ekkert allt-
of ánægð með það ef ég er mikið fjarverandi
frá henni en við bætum okkur það upp, vinkon-
urnar, þegar við erum saman,“ segir Þórey og
bætir við að þetta gangi einnig upp vegna þess
að fjölskyldan hafi skilning á þessu. „Dóttir mín
á síðan pabba og tvær ömmur sem hafa
reynst ómetanlegar hjálparhellur. Það er eigin-
lega ekkert nauðsynlegra fyrir leikhúsfólk en
að eiga góða að sem geta hlaupið undir bagga
þegar þannig stendur á.“
Hún segist ekkert vera farin að finna fyrir því
að vera þekkt andlit enda nýskriðin úr egginu.
í vetur kemur hún þó að öllu eðlilegu fyrir sjónir
nokkurra þúsunda íslendinga sem vafalaust
koma til með að þekkja hana á götu. Það er þó
ekki draumur hennar að verða þekkt, að þvi er
hún segir sjálf, fyrst og fremst að halda áfram
að lifa með leiklistinni, því lífi sem hún hefur
kosið sér, lífi þar sem hún prangar hvorki
smjöri né mjólk heldur hæfileikum sínum verð-
skuldað inn á fólk, „búðarkonan" að vestan
sem fórnaði peningakassanum fyrir fjalirnar.
4.TBL.1992 VIKAN 27