Vikan - 29.07.1993, Blaðsíða 20

DOMINIQUE VOYNET: UPPRENNANDI I
UN6, GREIND
06 .GRÆN"
Höfundur
þessarar
greinar er
Frakkinn
Bernard
Granotier,
sem búiö
hefur hér
á landi um
skeiö.
Hann
hefur
meöal
annars
unniö fyrir
UNESCO
og starfaö
meö
afvopnun-
arnefnd
Olof
heitins
Palme.
Hann er
doktor i
þjóö-
félags-
fræöum
frá
Sorbonne
háskóla
og hefur
gefiö út
nokkrar
bækur í
heima-
landi sínu.
Sumir hafa kallað
hana „Madonnu
franskra stjórn-
mála“. Þeir telja að
hana skorti siðferð-
islega ábyrgð vegna
þess hve skoðanir
hennar á kynferðis-
málum eru umburð-
arlyndar. Kaþólikk-
arnir hrista hausinn
yfir þessari óvenju-
legu konu sem varð
einstæö móðir nítján
ára gömul.
Hún stígur dans á
strætum Arras, einnar
stærstu borgar kola-
námusvæðisins í Norður-
Frakklandi. Hún dansar áfram
þó að stjórnmálafundur sé í
þann mund að hefjast. Hvers
vegna dansar hún? Er það til
að hafa ofan af fyrir félögum
hennar úr Græningjaflokknum
(Les Verts) sem eru hingað
komnir til að aðstoða hana í
mikilvægri baráttu? Svar
hennar er afdráttarlaust:
„Stjórnmál skipta máli - og
umhverfismál. En líka ástin og
lífið og frelsið. Mér finnst al-
veg jafngaman að dansa eins
og að vasast í stjórnmálum.“
Nokkrum dögum síðar er
sigurinn í höfn og hún hefur
verið kosin á héraðsþing
Franche-Comté-héraðsins.
Þó að París sé að sumu leyti
miðstöð valdsins eru margar
mikilvægar ákvarðanir teknar
á héraðsþingunum sem eru
tuttugu og tvö að tölu, einkum
eftir að Mitterrand var kosinn
forseti árið 1981.
Með sigrinum í Franche-
Comté þann 22. mars 1992
tók undraverður stjórnmála-
frami Dominique Voynet stórt
skref í rétta átt en hún segir
að kosningabaráttan hafi ver-
ið óvenju hörð. Hún var þá 34
ára gömul og áheyrendur
hennar á fundunum voru nán-
ast eingöngu karlmenn, oft
mun eldri en hún sjálf. Frakk-
land er dæmigert rómversk-
kaþólskt land og hefðin býður
að stjórnmál séu karlmanns-
verk. Sú hefð er ákaflega
sterk, mun sterkari en í norð-
urhluta Evrópu.
Þegar De Gaulle hershöfð-
ingi stofnaði fimmta lýðveldið
árið 1959 vildi hann tækni-
væða þjóðfélagið og gera það
nútímalegt að öllu leyti. Fyrsta
verkefnið var að gefa frönsku
nýlendunni Alsír sjálfstæði og
binda þannig enda á frelsis-
stríðið sem geisaði þar. Þegar
því verkefni var lokið stakk
einn af ráðgjöfum De Gaulle
upp á að stofnað yrði sérstakt
kvenréttindamálaráðuneyti.
Frakkar höfðu verið aftarlega
á merinni í kvenfrelsismálum
og franskar konur fengu ekki
kosningarétt fyrr en 1946.
Ætti Frakkland ekki að vera í
fylkingarbrjósti í þetta sinn?
De Gaulle vildi ekki heyra á
slíkt minnst og bar því við að
ríkisstjórnin hefði engin not
fyrir kvenfólk. Þó hefur Frakk-
land alið margar skeleggar
kvenréttindakonur. Dominique
Voynet segist vilja feta í fót-
spor kvenna á borð við Geor-
ges Sand, Camille Claudel og
Simone de Beauvoir.
TORSÓTT LEID
TIL JAFNRÉTTIS
Skáldkonan Georges Sand
vakti feikna athygli á öldinni
sem leið þegar hún gagnrýndi
hjónabandið sem stofnun í
skrifum sínum. Sjálf átti hún
fjölda elskhuga og frægastur
þeirra var tónskáldið og pí-
anóleikarinn Frederic Chopin.
Mikið hefur verið rætt um
Camille Claudel upp á
síðkastið, eftir að kvikmynd
var gerð um ævi hennar, með
Isabelle Adjani og Gerard
Depardieu. Hún hafði mikla
hæfileika sem myndhöggvari
en fjölskylda hennar ofsótti
hana vegna opinbers ástar-
samband hennar við kennara
sinn, myndhöggvaran
Auguste Rodin. Og bók Simo-
ne de Beauvoir, The Secortd
Sex, sem kom út á árunum
eftir seinni heimsstyrjöldina,
varð grundvallarrit nútíma
jafnréttisbaráttu. Dominique
Voynet telur þó enn langa leið
eftir ófarna að fullu jafnrétti
karla og kvenna.
Síðustu fimmtán árin hafa
orðið miklar breytingar í
Frakklandi. Á seinni hluta átt-
unda áratugarins kom
Giscard d’ Estaing, þáverandi
forseti, á fót áðurnefndu kven-
réttindamálaráðuneyti sem De
Gaulle hafði verið svo illa við.
Tíu árum síðar varð fyrsla
konan forsætisráðherra og þó
að Edith Cresson hafi ekki
staðið sig sem skyldi í emb-
ættinu er búið að aflétta bann-
helginni. Leiðin er því opin -
þó ekki sé hún greið - fyrir
ungar og metnaðarfullar kon-
ur á borð við Dominique Voy-
net.
Frakkar eru orðnir dauð-
leiðir á aldurhnignum stjórn-
málamönnum sem ríghalda í
stjórnartaumana, komnir langt
fram á eftirlaunaaldur. Ný
andlit eru sjaldséð. Þörfin fyrir
ferska strauma er augljós en
valdakerfi flokkanna er svo
flókið að menn eru sjaldnast
komnir í áhrifastöður fyrir
fimmtugt. Oft er Mitterrand
forseti nefndur sem dæmi um
stjórnmálamann sem þráast
við að sitja i embætti sínu.
Slík gagnrýni á nokkurn rétt á
Fjölmiðlarnir dá hana.
Þann 3. janúar 1993
heillaöi hún Frakka í
vinsælum sjónvarpsþætti.
sér því að forsetinn er orðinn
76 ára og á síðasta ári gekkst
hann undir skurðaðgerð
vegna krabbameins I blöðru-
hálskirtli. Ekki er víst að hann
treysti sór til að sitja fram að
næstu kosningum, árið 1995.
Hægri vængurinn býður
upp á einvígi milli Jaques
Chirac, borgarstjóra í París og
formanns flokks Gaullista
(RPR), og Giscard d’ Estaing,
formanns Lýðræðisbanda-
lagsins (UDF). Þetta einvígi
hefur staðið síðan 1975 og
það er almenn skoðun kjós-
enda að þeir félagarnir hafi
töluvert skemmtigildi sem leik-
20 VIKAN 15.TBL. 1993