Vikan - 23.07.1998, Blaðsíða 20

VIKAN
OG VÆNT
FRÍÐA BJÖRNSDÓTTIR
Fríða Björnsdóttir
blaðamaður skrifar um
blóm, bæði innan dyra og
utan, og ýmislegt sem fer
vel með hvers konar gróðri.
Sendið okkur ábendingar,
hugmyndir og myndir af
plöntum sem eru ykkur og
ræktun ykkar til sóma.
Skrifið til; „Grænt og
vænt", Vikan, Seljavegi 2,
101 Reykjavík. Æskilegt er
að nafn og símanúmer fylgi
bréfinu og ekki væri verra
að láta Ijósmynd af blóm-
um eða jurtum sem spurt er
um, fylgja með.
Litadýrðin í garðinum er
mikil á góðu sumri. Snjallir
garðyrkjumenn ieggja sig
fram við að velja saman liti
á blómum og huga að
blómgunartímanum þegar
þeir eru að gróðursetja svo
alltaf verði eitthvað til að
dást að í garðinum,
sumarlangt. Tvœr plöntur,
ólíkar að lit og lögun, eru
bóndarósin og
riddarasporinn sem við
gefum ykkur tœkifœri til að
dást að í dag. Reyndar er
rétt að taka fram að bœði
riddaraspori og bóndarós
eru til í öðrum litum en hér
sjást þótt blá bóndarós sé
ekki til.
óndarós
Bóndarós
Bóndarósin er
sögð hafa
verið uppá-
halds blóm
grísku guð
anna
ber hún nafn
Paeons, sem
var
þeirra og læri-
sveinn Asklepiosar,
guðs læknislistarinnar
í grísku goðafræðinni.
Asklepios varð ævareiður
yfir því hversu vel Paeon
gekk að lækna guðina með
hjálp bóndarósarrótanna og
reyndi því að drepa læri-
sveininn. Pluto, guð undir-
heimanna, kom honum til
hjálpar og breytti honum í
bóndarós. Guðirnir elskuðu
bóndarósina og aðdáendum
hennar hefur fjölgað eftir því
sem aldirnar hafa liðið.
Bóndarósin er upprunnin í
Kína og hefur verið ræktuð
þar í yfir þúsund ár, ekki að-
eins sem skrautjurt heldur
líka vegna lækningamáttar-
ins sem hún býr yfir. Fyrrum
voru ræturnar notaðar við
höfuðverk, lifrarsjúk-
dómum og geðveiki.
Bóndarós fer best
þar sem rúmt er um
hana og aðrar plöntur
skyggja ekki á fegurð
hennar. Hún þarf góð-
an jarðveg svo hún
dafni vel og gjarnan
má blanda hann með
húsdýraáburði.
Aburðargjöf gerir
plöntunum líka gott
og sólríkur vaxtar-
staður er einnig æski-
legur þótt bóndarósir
komist af annars stað-
ar. Varhugavert er að
færa bóndarósirnar úr
stað því ekki er hægt
að búast við að þær
blómstri fyrst eftir
flutninginn. Blóm
bóndarósanna
eta bæði ver-
ið ofkrýnd og
einföld þótt
hér þekkjum
við aðallega of-
rýndar
óndarósir.
Það má þurrka bóndarósina
Ef þið eigið bóndarós í
garðinum, sem blómstrar
ríkulega, væri ekki úr vegi að
leyfa sér að klippa af henni
eitt blómið og setja það í
vasa. Eitt blóm nægir full-
komlega þegar svona fallegt
blóm er annars vegar. Svo
mun vera hægt að þurrka
bóndarósina en henni hættir
þó til að rotna svo hún verð-
ur að vera á loftgóðum stað.
Þetta ráð okkar getið þið þó
líklega ekki notað fyrr en að
ári því bóndarósin blómstrar
snemmsumars en hafið það í
huga næsta vor.
Riddarasporinn
þarf stuðning
Riddarasporinn er gjörólík-
ur bóndarósinni. Hann er há-
vaxinn, iðulega einn til tveir
metrar á hæð og fer vel í
miðju stórs blómabeðs, þar
sem hægt er að njóta
blómanna frá öllum hliðum,
eða aftast í beði og með lægri
plöntum. Riddarasporinn er
til blár, hvítur og jafnvel
rauður. Vegna hæðarinnar er
honum hætt við áföllum þeg-
ar hvessir svo bráðnauðsyn-
legt er að sjá honum fyrir
stuðningi. Sumir láta nægja
að binda hann við stangir
eða prik. í garðinum mínum
hefur reynst best að setja háa
girðingu í kringum plöntuna
strax í upphafi sumars. Plast-
húðaðar girðingar, sem fást
bæði í metratali og í rúllum,
henta ágætlega. Þær eru til í
dökkgrænum lit, sem hverfur
fljótt inn í grænan lit plantn-
anna, hvort sem um er að
ræða riddaraspora eða aðrar
hávaxnar plöntur.
Ljósmyndir Bragi Þór Jósefsson
20