Vikan - 12.07.1973, Síða 43

GISSUR
GULLRASS
e-ftiR'
BILL KAVANAGH e.
FRANK FLETCHER
ræöa, en þaö er ekki ósennilegt,
aö fyrst i staö kæmi upp sú fluga i
manni sjálfum, aö stafsetning
einhvers orös væri röng.
En sjálfsagt er þetta óttalega
kjánalegt. Timarnir breytast og
mennirnir meö, og viö tslending-
ar höfum svo sem sætt okkur viö
meiri og róttækari breytingar
heldur en hér er um aö ræöa.
Stafsetningin ætti aö öllum likind-
um aö geta oröiö auöveldari meö
þessum breytingum, þó ekki sé
nema aö fella brott z, sem ég er
eindregiö fylgjandi, og jafnvel y,
og nefnd sú sem nú hefur veriö
sett á laggirnar af menntamála-
ráöuneyti, til þess aö fjalla um
stafsetninguna, tel ég ákaflega
timabæra.
Og svo viö sláum aöeins á
léttari strengi: Yröi þaö ekki
ákjósanlegt aö þeir litlu kollar,
sem i framtiöinni eiga eftir aö
sitja á skólabekk, þyrftu ekki aö
kynnast þessum höfuöverk, sem z
og y geta veriö, ja nema þá þegar
flett væri upp i gömlum skrudd-
um, þar sem þessir stafir tiökuö-
ust enn.
Fyrst i staö yröi þetta erfitt, og
gleymum ekki öllum þeim deilum
og „Félögum Islenzkra áhuga-
manna um z o.s.frv....” sem án
efa risu upp. Þaö tæki einnig sinn
tima aö koma þessu i fram-
kvæmd, þaö myndi ekki eiga sér
staö á einum degi. Smátt og
smátt, og þá lfklega einna helzt
meö hjálp dagblaöa og timarita,
tækjum viö þó á móti einni breyt-
ingunni enn.
JÖHANN S.
MANÚELSSON
Framhald af bls. 18.
una, jafnyel þvi sem er eins fjarri
kjarna málsins og stafsetning,
eru viöbrögö martna viö
breytingum jafnaöarlega harla
óskynsamleg og tilfinningahitinn
þvi meiri sem minna vit er i viö-
brögöunum. Islendingar hafa á
einum mannsaldri nokkurn veg-
inn þegjandi og hljóöalaust breytt
hýbýlum sinum, klæöabúnaöi,
mataræöi, samgönguháttum, at-
vinnuháttum, menntunarvenjum
og skemmtanalifi, en ég spái þvi
aö niöurfelling ypsilons — svo
nefnd sé ómaksverö breyting á
rithætti — veröi af fjölda manna
talin stofna Islenzkri menningu I
algjöran voöa.
Þaö sem nú riöur mest á er aö
koma almehningi i skilning um
hversu lliilfjörlegt atriöi stafsetn-
ing i flestu tilliti er, en mig grunar
aö um þaö muni þvi miöur
fátt sagt i erindisbréfi nefndar
þeirrar sem á aö endurskoöa
lögboöna kennslustafsetningu.
Umræöur um stafsetningu á
næstu misserum munu vafalitiö
snúast mest um einstök atríöi.
Ekki hefi ég á móti slikuni um-
ræöum, en margra skynsamlegra
tillagna mun naumast aö vænta
frá almenningi. Flestum okkar er
stafsetning fyrst og fremst til-
finningamál, og þau rök eru
sjaldnast mikils virði sem menn
beita til að réttlæta tilfinningar
sinar. Þaö er alltaf sárt aö breyta
um rótgrónar venjur. Þaö er
þeim mun sárara sem menn hafa
þurftaðleggjaharðaraðsér viö
aö tileinka sér venjurnar, en
núgildandi stafsetningu hafa
fæstir lært þrautalaust. Og
kannske ér venjubreytingin
sárust ef menn eru hreyknir af aö
hafa tileinkaö sér venjurnar
betur en aðrir, en svo er einmitt
um marga skólagengna menn.
Skólarnir hafa áratugum saman
reynt að innræta nemendum aö
það væri manngildisatriöi aö
kunna skil á tilteknum staf-
setningarreglum. Sú heimska
mun nú hefna sin á tvennan
hátt. Hún mun torvelda nefnd-
inni aö gera svo róttækar tillögur
um breytingar sem skynsemi
krefst, og. hún mun torvelda
almenningi aö sætta sig viö þær
skynsamlegu breytingar sem
ugglaust má vænta aö nefndin
leggi til.
ÁRNI BÖÐVARSSON
Framhald af bls. 19.
rellu gert sér af sliku, samtima-
menn hans skrifuöu oröiö ,,og”
ýmist oc, ok eöa merki af sama
tagi og &. Fáir nútlmamenn kysu
slikt óskoraö frelsi I
stafsetningu.
011 stafsetning byggist á
kunnáttu i ákveönu formkerfi
málsins, og undan slikri kunnáttu
kemst enginn sem stafsetja vill
reglubundiö. Þvi er engin staf-
setning vandalaus, og nemendur,
sem læröu stafsetninguna frá 1918
(je, einfaldan samhljóöa, hvergi
z: jeg, alt, bestur o.s.frv.) áttu
lika I erfiðleikum meö aö læra
hana. En mörgum er svo fariö a ö
það sem þeir kunna I' slikum
frágangsreglum, finnst þeim gott
og sjálfsagt, allt annaö rangt eöa
fánýtt.
Stafsetning er þvi vanaatriöi,
og mikið af umræöum um hana
byggist á tilfinningu: Ég kann
ekki viö þetta. Þetta er ljótt.
Máliöveröursvo sviplaust,ef ekki
er skrifaö y. — Eitt skýrasta
dæmiö um mátt vahans i
stafsetningu er stór og litill staf-
ur, og munu margir minnast
úlfaþytsins sem varö þegar sjón-
varpið leyföi sér að sýna sérnöfn
meö litlum staf. Hins vegar hafa
færri áhyggjur af þvi hvort
skrifaö er dani, islendingur eða
Dani, Islendingur, af því færri
kunna þá reglu.
Núgildandi stafsetning er studd
þeim rökum aö hún sýni uppruna
oröa og geri máliö gegnsærra.
Ekki veröur séö aö þörf sé á aö
28. TBL VIKAN 43