Menntamál - 01.10.1949, Blaðsíða 14

72
MENNTAMÁL
mynd af heiti fuglsins. — En nú hefir hann um langan
aldur heitið máfur í almennu máli. Þannig heitir hann enn
í kennslubókum Bjarna Sæmundssonar. Eru þær almennt
notaðar í skólum. — Sé á það litið, að þetta heiti fuglsins
er fyrir löngu algengt í ræðu og riti, þá skilst mér, að /
verði fast í fallmyndum orðsins og eigi því rétt á sér í riti.
H. H. segir, að þetta nafn sé „hæpin orðmynd“, en hann
sýnir hana þó í öllum fallmyndum, en ritaða með v í stað
/. — Á þetta nafn því að vera ein nýja undantekningin frá
reglunni um / og v í rituðu máli.
Nú vík ég dálítið að öðrum atriðum.
Vafasamt hygg ég, að reglan um rr í orðunum fyrr, kyrr
og þurr nái fljótlega festu í riti hjá almenningi. Sama
máli virðist gegna um rr í þgf. og ef. kvk. í eintölu og í
ef. fleirtölu í öllum kynjum af orðinu annar. Víst er sam-
ræmi í því við hver, einhver og sérhver 1 sömu fallmyndum.
En í þessum síðarnefndu orðum segir framburður skýrar
til um rr. Sbr., Yfirvöldin illa dönsk á annari (eða annarri)
hverri þúfu.“ „Borðsálmur" J. H. er víða prentaður og víð-
ast hvar með orðmyndinni „annari.“
Þegar greini er bætt við nafnið í nefnifalli, helzt fall-
ending nafnorðsins vanalega óbreytt á undan greininum,
svo sem dagurinn, hóllinn, steinninn. En mætti ekki gjarn-
an gera þá undantekningu, að felld væri niður nefnifalls-
endingin n í tvíkvæðum orðum eins og himinn, morgunn,
aftann og jötunn? Yrði nefnifall með greini þá himininn,
morguninn o. s. frv. eða ritað eins og þolfallsmyndir orð-
anna. Þetta væri í samræmi við venjulegan framburð, enda
hefir verið algengt að rita þannig.
Ein stafsetningarreglan er sú að rita j á eftir ý í beyg-
ingarmyndum ýmsra orða, þegar a eða n koma á eftir, svo
sem í orðunum nýr og hlýr. Heyrist þó tæplega í framburði,
hvort j er í orðmyndinni eða ekki. En þetta er föst venja.
— Þegar nýr (ný) myndar fyrra hluta í afleiddu orði eða
samsettu, er stofn orðsins skeyttur framan við, t. d. ný-