Menntamál - 01.12.1957, Qupperneq 8

198
MENNTAMÁL
en þeir haga henni nokkuð á annan veg en hér er gert.
Þeir leggja til dæmis minni rækt við málfræðilega grein-
ingu, en meiri stund á athugun þess, hvernig málið hefur
verið og er notað, iðka alls kyns æfingar, sem miða að
því að auka orðaforðann, leitast við að opna nemendum
innsýn í þróun tungunnar, skýra merkingu orða og orð-
taka, málshátta o. s. frv. Þeir greina að tvo þætti mál-
fræðilegrar kennslu: Sprachlehre og Sprachkunde.
Um þessa hluti mætti margt segja, en í þessu greinar-
korni ætla ég að víkja að öðru atriði: bókmenntalestri eða
bókmenntakynningu.
Lestur bókmennta í skólum hefur þann höfuðtilgang að
gera nemandann að góðum lesara. Þessi bókmenntakynn-
ing á að gera nemandanum hvort tveggja kleift: að þekkja
nokkur þeirra lögmála, sem bókmenntir lúta, og innlífa
sig þeim. Hlutverk kennarans er að draga fram inntak
verksins og leiða í Ijós gildi þess. Heppnist þetta, getur
nemandinn síðar lagt mat á gildi þeirra bóka, er hann les.
Hann venst á að láta sér ekki nægja að gleypa í sig bók,
heldur leitast við að brjóta hana til mergjar. Ef nemand-
inn yfirgefur skólann með þeim ásetningi að ganga aftur
á vit þeirra klassisku verka, er hann las þar, þá hefur
kennslan borið árangur. Forðist hann hins vegar síðar á
ævinni verk, sem hann las í skólanum, til dæmis Egils
sögu, Völuspá eða Njálu, má gera ráð fyrir, að kennslan
hafi hrapallega mistekizt. Hér skiptir því meginmáli, að
áhugi nemandans á bókmenntunum sé vakinn og glæddur
og næmleiki hans til að njóta þeirra nái að þroskast.
Hér hefur bókmenntalestur í skólum mótazt af sjónar-
miðum málfræðinga, a. m. k. síðustu áratugi. Málfræð-
ingnum hættir til að beina athygli nemandans að hinu
einstaka: orðunum, málfræðilegri og setningarfræðilegri
greiningu þeirra, þróun, skyldleika o. s. frv. Hann leysir
jafnvel orðin sjálf upp í frumparta sína. Allt er þetta
auðvitað fróðleikur, en ritskýring af þessu tagi kenn-