Menntamál - 01.12.1957, Page 12

202
MENNTAMÁL
fræðaskólum hér mætti ráða, að orðaskýringar væru loka-
takmark bókmenntakennslunnar í stað þess að vera undir-
búningur hennar. í raun réttri getur bókmenntalesturinn
fyrst hafizt, þegar orðaskýringum er lokið. Orðaskilning-
urinn einn er, eins og áður var vikið að, engin trygging
þess, að lesandinn hafi skilið verkið eða náð að njóta þess.
Til að njóta kvæðis er sjaldan nægilegt að skilja merk-
ingu allra orða þess. Þar er vissulega um að ræða „veröld,
sem hylur sig bak við orðin“. í þessu sambandi getur
framsögn verið til ómetanlegrar hjálpar. Verður sérhver
móðurmálskennari að geta beitt henni af kunnáttu og
smekkvísi. Til aðstoðar má nota hljómband, en það getur
ekki leyst kennarann af hólmi að þessu leyti, því að hann
þarf að geta leiðbeint nemendum við tilraunir þeirra
sjálfra til framsagnar. Slíkar tilraunir eru afar mikils
verðar, jafnvel þótt ekki náist mikil leikni.1)
Um val lesefnis mætti margt ræða. Flestum mun ljóst,
að þar verður að fullnægja tveim skilyrðum fyrst og
fremst: að úrval bókmenntanna sé vandað bæði að efni
og formi, og það hæfi þroska nemendanna og hugðarefn-
um, eins og þessu er farið á ýmsum aldursstigum. Varð-
andi þetta síðara atriði þyrfti að endurskoða lesefni barna
og unglinga. Einkum er augljóst, að ljóðaúrvalið er ekki
alls kostar heppilegt. Á aldrinum 12—15 ára beinist áhug-
inn að ýmiss konar söguljóðaskáldskap (epik). Næmleiki
fyrir lýrikk vaknar yfirleitt síðar, eða um 16—17 ára
aldur. Fyrir nokkrum árum vakti Hjörtur Kristmundsson
skólastjóri athygli mína á því, að 12 ára börnum veitti
mun auðveldara að læra kvæði, sem varðveittu söguþráð
en ljóðrænar stemningar, jafnvel þótt söguljóðin væru
mun þyngri að efni og máli. Ég veitti því þá athygli, að
nemendur í 1. og 2. bekk gagnfræðaskóla völdu sér fram-
1) Sbr. Matthías Jónasson: Nýjar menntabrautir, 165.—166. bls.