Menntamál - 01.12.1957, Side 93

MENNTAMÁL
283
verki skólans og því rúmi, sem hann skipar í vitund barn-
anna og veruleik þjóðfélagsins.
Niðurstöðurnar gefa ekki tilefni til bjartsýni. Þær eru
í stuttu máli (en byggjast á hundruðum rannsókna, sam-
tölum við börn og foreldra, lestri ótal ritgerða, félagsleg-
um rannsóknum á hátterni æskunnar, gerð („struktur")
fjölskyldunnar í nútíma þjóðfélagi og svo framvegis):
Skólinn, eins og hann er, hefur svo til engin áhrif, er ekki
félagslega bindandi, hann hefur, ef svo má að orði kveða,
glatað eðlisþyngd sinni, hæfileikanum til að móta og skapa
krafta, til að vera þátttakandi og þungamiðja fyrir líf
æskunnar. Tengslin við lifandi líf kynslóðarinnar eru rof-
in. En í því felst með öðrum orðum: menntagildi skólans
er þrotið.
Þriðja tegund rannsókna um skyld málefni varpar ljósi
á málið frá enn einni hlið, skólasálfræðingar og heilsu-
fræðingar auk félagsfræðinganna, sem eiga æ stærri þátt
í rannsóknum og umræðum um skólamál, hafa vakið at-
hygli á því, að skólarnir hafa hvergi sem komið er ráðizt
að vandamáli, sem snertir líf barnanna í heild: accelera-
tionina eða flýting kynþroskans um 2 til 3 ár frá því, sem
var um aldamótin. Allt prófakerfi byrjunarskóla og upp
í æðri skóla stendur í mótsögn við þroskaleið og þroska-
skeið barnsins, truflar þroskann og sviptir menn um leið
möguleikanum til að dæma um börnin eða gefa yfirleitt
nokkrar staðgóðar upplýsingar um þau, þar sem prófin
fjalla um hluti, sem veita ekki upplýsingar um börnin og
hæfileika þeirra, byggist á forsendum, sem standast ekki
sálfræðilega eða líffræðilega reynd.
Með öðrum orðum: Það er farið að hugsa um skólann
á öðrum grundvelli en verið hefur víðast hvar. Það er farið
að hugsa um hann sem félagslegt fyrirbæri í raunveru-
legum félagsheimi, fyrirbæri, er lýtur ákveðnum félagsleg-
nm og ekki sízt sögulegum nauðsynjum. Og það er farið