Heima er bezt - 01.05.1997, Blaðsíða 22

Anna María Þórisdóttir:
.1ELDHÚSI
KORU FRÆNKU
Við vorum á leiðinni til ömmu og Köru frænku í sveitinni,
- ég, mamma, systir mín og Brói litli. Við fórum þetta á
hverju sumri en Brói litli aðeins einu sinni.
ið komum með mjólk-
urbílnum og fórum úr
honum skammt frá
bænum og gengum siðan hvíta, þurra
og rykuga tröðina heim. Við fórum
framhjá hestaréttinni þar sem kirkju-
gestir geymdu hross sín meðan á
messu stóð, framhjá matjurtagarðin-
um þar sem uxu rabarbari, rófur og
kartöflur. Á hægri hönd var kirkju-
garðurinn og litla hvítmálaða kirkjan.
Nú komu amma, Kara frænka og
Hilla dóttir hennar fyrir kirkjugarðs-
homið til að heilsa okkur. Þær voru
vatnsgreiddar og með fannhvítar
svuntur. Saman gengum við upp
bröttu steintröppurnar og inn í gamla
bæinn með veðruðum þiljum og torf-
þaki.
Inni var undarleg reykjarlykt sem
ég kallaði alltaf sveitalykt. Hún kom
frá Gamla eldhúsi þar sem reykt var
hangikjöt yfir hlóðum. Lyktin kom
einnig frá eldavélunum í nýja eldhús-
inu þar sem brennt var sauðataði.
Við gengum inn langan, dimman,
gluggalausan gang með viðarvegg á
vinstri hönd en hlaðinn torfvegg til
hægri. Loks gengum við niður þrep
hlaðin úr stórum steinhellum og
komum í eldhús Köru í kjallaranum.
Gólfið var steinsteypt og viðar-
veggirnir dökkir af reyk frá eldstón-
um tveim, amma og Kara elduðu
hvor á sinni stó. Þarna var aðeins
einn lítill gluggi sem sneri í austur
og það var svo bjart á morgnana en
rökkvað þegar leið á daginn. En þá
mátti líka sjá hvar sólin skein á hvíta
marmarasteininn á leiði systur Köru
í kirkjugarðinum.
Undir glugganum var eldhúsbekk-
ur og á veggnum á móti lítill vaskur
með krana og gúmmíslöngu. Þaðan
kom hreint og tært vatn úr bæjar-
læknum sem rann niður hliðina að
bæjarbaki. Við hliðina á vaskinum
var skilvinda sem skildi rjómann frá
mjólkinni. Ég horfði með aðdáun á
Hillu frænku snúa sveifinni og sá
undanrennuna streyma úr neðri túð-
unni en rjómann hníga rólega úr
þeirri efri.
Kara átti líka viðarstrokk. Ég var
svo hreykin þegar hún leyfði mér að
strokka meðan rjóminn var enn
þunnur og léttur. En annaðhvort hún
eða Hilla frænka luku verkinu og
tóku síðan smjörið upp úr strokknum
og skelltu úr því sköku á viðarbretti.
Oft var kátt í eldhúsi Köru frænku
þegar við höfðum tínt margar fötur
fullar af aðalblábeijum uppi í fjalls-
hlíðinni. Mamma og Hilla frænka
settu berin í vaskaföt og heilmikinn
sykur með og hrærðu síðan berin í
tvær til þrjár klukkustundir með
stórum viðarsleifum. Maukið var
síðan sett í krukkur og geymt á köld-
um stað fram á vetur og borðað sem
ábætir með þeyttum rjóma.
Ég sat og hlustaði á mas kvenn-
anna og stundum sungum við allar
saman. Við sungum íslensk lög og
lög Stephens Fosters við íslenska
texta. „Húmar að kveldi“ var í miklu
uppáhaldi og einnig sungum við
„Fram í heiðanna ró“ og „Kvöldið er
fagurt.“
Eftir hálfan mánuð fór mamma
heim með systkini mín en ég var
kyrr í sveitinni allt sumarið og fram á
haust.
Ég svaf hjá ömmu í rúminu hennar
og minnist margra fagurra morgna
þegar sólin skein inn um gardínu-
lausan gluggann og teiknaði nýjan
sexrúðna glugga á hvítskúraðar gólf-
ijalimar.
Það var ekkert salerni í gamla
bænum og á daginn notuðum við
flórinn. En á nóttunni notuðum við
koppa. Einu sinni fékk ég að hella úr
koppi okkar ömmu. Ég var rígmontin
þegar ég bar koppinn niður bröttu
steintröppurnar og suður hlaðið og
hellti úr honum í lækinn sem rann
framhjá bænum. Þetta varð ég að
gera neðan við brúna. Ofan við hana
rann tært vatn þar sem amma og
Kara skoluðu þvottinn.
Litlu silungarnir neðar í læknum
virtust ekki bíða neinn skaða af
þessu. Stundum lékum við okkur þar
niðurfrá og reyndum að veiða silung-
182 Heima er bezt