Skírnir - 01.04.1917, Blaðsíða 68

SHÍrnir]
Jón Stefánsson.
175"»
Af útlendum rithöfundum tileinkaði hann sér helzt
Jónas Lie. Var snortinn af hinum sárbeittu tökum hans
á þröngsýni og þjóðarmeinum, en þó látlausa frásagnar-
stíl og sorgblíðulijúp þeim, sem reifar sögur lians. Finst
mér, að þaðan hafi hann notið áhrifa i ýmsu.
Þessi íslenzk skáld mat J. St. mest: Jón Tlioroddsen,
Benedikt Gröndal, Gest Pálsson, Stephan G. Stepliansson
og Þorstein Erlingsson. Er það skoðun mín, að honum
liafi mest svipað til Þ. E. í tilfinningum og skoðunum; og að
þeir hafi að mörgu leyti verið andlega skyldir. Báðir næmir
fjufir smælingjunum, einkar íslenzkir í sniði; gæddir djúpu
tilfinningaafli og þeim skarpleik í orði, sem hæfir mark.
Völdu aðrar leiðir í skoðunum og trúarefnum, en fjöldan-
um voru geðfeldar; virtu meira trú Áskels goða og Siðu-
Halls, en Lúthers og Abrahams.
Tvímælalaust hygg eg að Jón Stefánsson hafi unnið
sér ódauðlegt rithöfundarnafn hjá þjóð sinni. Hitt getur
auðvitað lengi verið deiluefni hversu ofarlega liann fær
sæti á skáldabekknum. Sjálfur vildi hann eigi telja
sig í þeim flokki: »Mér finst eg vera sögusmiður«, segir
liann, »og til meira nafns geri eg ekki kröfu«. Einstöku
fyrstu smásögurnar hans eru að vísu dægurflugur, eins og
margt það, sem eingöngu ber blæ hlutsæisstefnunnar; en
síðari sögurnar hafa fylstu þjóðareinkenni, þroska og list
skáldsins til brunns að bera.
Kaumast verður sagt að Jón Stefánsson ætti miklu
brautargengi að fagna hjá íslenzkum bókútaútgefend-
um. Þess vegna saltaði hann margt. Og oft var honum
það þungbært, að fá ekki tíma til að rita á blað hug-
myndir og sögubeinagrindur, sem fæddust og bræddust
saman, i önnum dagsins. — En það vil eg fullyrða, að
hann hafi fært þjóð sinni meiri skerf m a n n ú ð a r og
k æ r 1 e i k a, sem eru skærustu blys guðdóms-
i n s, heldur en sumir af þeim, sem sitja á skáldbekknumr
°S ryðja orðakyngi og' pappír árlega á bókasölumarkað-
inn með beztu meðmælum útgefendanna.