Skírnir - 01.04.1917, Blaðsíða 91

198
Ritfregnir.
[Skírnir
íslenzku. Hann tók land í Noregi. Þá bjó á Stangalandi viS Ög-
'valdsnes í eyjunni Körmt í Noregi Þormóður sagnaritari Torfason.
Hann tók við Þorleifi, og gerðist Þorleifur skrifari hana um tíma.
Þaðan fór Þorleifur til Kaupmannahafnar til háskólanáms og hafði
með sór lofsamleg meðmælabróf frá Þormóði. Þótti Þorleifur Bkjótt
afbragð annarra manna, er þá stunduðu nám við Kaupmannahafnar-
háskóla, varð baccalaureus árið 1706 og meistari (sem sjaldgæft var
um Islendinga á þeim tímum) árið 1710. Jafnframt aðstoðaði hann
Þormóð Torfason í útgáfu rita hans. Árið 1711 varð Þorleifur
rektor á Hólum, en andaðist úr brjóstveiki 15. nóv. 1713. Þessi
er í stuttu máli æviferill þessa gáfaða manns, en bæði í inngangi
ritsins og eftirmála geta menn séð greinilegar um hann.
Sjálft ritið (Lof lyginnar) er gefið út eftir eiginhandarriti höf-
undarins, sem geymt er í handritasafni Bókmentafélagsins í Lands-
bókasafni (ÍB. 371, 4to.).
Efni ritsins er í stuttu máli þetta:
Lygin kemur fram í persónugervi og flytur ræðu. Telur hún
fram kosti sína. Faðir hennar er Lucifer, en móðir Öfund; borin
er hún í Paradís, og þar vamn hún sitt fyrsta fremdarverk, en það
var að ginna Adam og Evu til óhlyðni við guð. Þó hafi hún ekki
valdið biottrekstri þeirra þaðan, heldur fávizka þeirra, er þau voru
svo heimsk að segja guði sannleikann. Aðalmunurinn á dýrum
og mönnum só sá, að mennirnir kunni að Ijúga. Öll vísindi eigi
að meira eða minna leyti rót sína að rekja til lyginnar, en þó ein-
kum skáldskapur, enda eigi hún þar vinum að fagna sem skáldin
eru. Meira að segja guðfræðin sé að mest.u gamall uppspuni, og
Abraham, ísak, Móses, Davíð konungur og Páll postuli meistarar í
lygi, þegar þeim þótti henta. Skra\it og listir stafi frá sór, því
að ef Adam og Eva væru enn í Paradís, mundi mannkynið vera
nakið og ekki hafa þak yfir höfuðið. Hún geri hversdagslíf nranna
ánægjulegra, því að sannleikur í smámunnm valdi sífeldum deilum,
eins og sjá megi af trúarbragðadeilum og -styrjöldum. Sannleik-
urinn sé oft skaðlegur. Löggjafar þeir, sem merkastir sóu, hafi
talið ógerning að stvra ríkjum án lyga og blekkinga. Og yfirleitt
vilji fæstir menn heyra sannleikann. Þá eru trúardygðirnar. Og
Lygin spyr fyrst um bænræknina: »Nú vil eg að eins spyrja,
hvað margir þeir sóu, sem geta lesið þær beztu bæuir með sann-
sögulum munni, svo að þeir Ijúgi eigi þar á meðan«. Allar bæna-
bækur sóu fullar af ósönnum setningum, sem þó eru nauðsynlegar,
itil þess að »uppvekja mann og láta hann komast við í sinninu«-