Almanak Ólafs S. Thorgeirssonar - 01.01.1917, Side 154

148
ÓLAFUR S. THORGEIRSSON:
ura, þóttu naumast menii meö mönnum. Nýta vinnumenn
var torvelt aö fá í vist eöa kaupavinnu, um anna tímann á
sumrin, nema brennivín v'æri daglega á boröum, og eins til
uestis, ef legiö var viö tjöld. Vitaskuld áttu einstöku und-
antekningar sér sta'ö frá því, aö þessum siöum væri fylgt.
Smám saman tók hreyfing að vakna meö mönnum aö
þrengja að völdum Bakkusar. Alþingi samdi lög um, aö
leggja toll á áfengi. Ákveöinn tollur var lagður á brenni-
vín og spirittis o. fl., en sá gal'li var á lögum þessum, aö
sama upphæö var lögö á 8 stiga brenniv'ín og 16 stiga vín-
anda. Kaupmenn sáu þar þegar feitan slag á boröi. í staö
8 stiga brennivíns, fluttu þeir svonefnt spritt, eöa lélegan,
hálfhreinsaöan vínanda með 16 stiga styrkleik, i stórum ám-
um og tunnum, og bjuggu úr sjálfir til brennivín eftir eigin
höföi; þó blandan væri tveim til fjórum stigum lægri a'ö
stigatali, en hún átti að vera, gjörði þaö ekki mikiö til. T,að
fylti pyngjuna að eins enn betur. Var þessi drykkur verzl-
unarvara unz toll-Iögunum var breytt.
Á þessum árum náðu skuldir ahnennings við verzlanir
einnig hámarki sxnu. Allur fjöldi sjáv'arbænda og útgerð-
armanna gat ekki greitt skuldir sínar í kauptíðinni, hvað þá
meira. Kaupmenn reyndu með öllu móti að ná sem mestu
inn til sín upp í skuldirnar og fá vöruna með sem lægstu
verði. Prísar voru ósjaldan ekki upp kveðnir fyr en seint
á sumrum, og geröi það mönnum oft óumræðilegt óliag-
rreöi. Oft voru heldri menn, sem minni skuldum voru háð-
ir, aö reyna að koma lagi á þetta /Má telja síra ]>órarin
einn helztan þeirra, meðan hans naut við; tókst honum oft
furðanlega, aö konta á samningum. Stundum var reynt að
fá lausakaupmenn frá öðrum höfnum, til dæmis Reykjavík.
Biðu þá kaupmenn eftir því, til aö kveöa upp prísana.
Þá er að minnast á ísafjaröar-kaupstað. Kaupmanna-
stéttin á Isafiröi v'ar sumpart danskir menn, sumpart dansk-
lundaðir íslendingar. iNokkurir kaupmenn voru þar ein-
ungis um tíma á sumrin, en áttu heima í Kaupmannahöfn
og drógu þangað allan arð verzlunarinnar. Auk þess voru
nokkurir smá-kaupmenn, sem kaupsýslu höfðu með höndum
til að nurla fé saman, og nokurir stórefna'öir yaí't-eigendur
og útgerðarmcnn. Nálega mynduðu allir jiessir kaupmenn