Heimilisblaðið - 01.09.1968, Blaðsíða 8

urstöðu, að skýringuna væri að finna í ein-
hverju varðandi Golfstrauminn. Hann ræddi
málið við bandaríska hvalveiðimenn, sem voru
Golfstrauminum kunnugir og hagnýttu sér
hann þegar þeir gátu; slíkt hugsuðu brezku
sæfararnir ekki út í.
Franklín gerði fyrsta kort sitt eftir upp-
lýsingum þessara hvalveiðimanna — og próf-
aði staðhæfingu þeirra með innsigluðum
flöskum sem hann varpaði í Golfstrauminn
með bréfum, sem hann bað finnendurna að
endursenda sér. Hið endurskoðaða kort hans,
sem gert var eftir þessum upplýsingum, er
ekki ýkja frábrugðið því, sem stuðst er við
enn í dag.
Um 1860 tók brezki flotinn upp á því að
setja prentuð plögg í flöskur, sem kastað var
fyrir borð. Á miðum þessum var letrað nafn
viðkomandi skips ásamt stað og stundu þegar
flöskunni var varpað í sjóinn. Finnendur
voru hvattir til að letra á miðann stað og
stund þegar flaskan fannst og senda hann
flotamálaráðuneytinu. Þrjátíu árum síðar
tóku Bandaríkjamenn upp á þessu sama —
og gera þetta enn í dag. Á miðunum er áletr-
un á átta tungumálum, og árlega er u. þ. b.
350 slíkum miðum skilað. Þessir miðar hafa
verið grundvöllur að gerð hinna nákvæm-
ustu hafstrauma-korta.
Flösku-aðferðir af þessu tagi hafa reynzt
einkar gagnlegar eftir stríð. Eftir fyrri heims-
styrjöldina voru siglingaleiðir undan Evrópu-
ströndum krökkar af rek-tundurduflum, sem
ógnuðu öllum skipaferðum. En hvernig átti
að fara að því að finna þessi rekdufl á sem
augveldastan hátt? Albert I af Mónaco, sem
var mikill haffræðingur og hafði rannsakað
sjávarstrauma með tilhjálp flöskuskeyta, hófst
þegar í stað handa. Strax sjö vikum eftir
vopnaliléið hafði hann dregið upp strauma-
kort, sem sýndi sæfarendum, hvar hættan væri
mest af rekduflum.
Fyrir fiskimenn getur það bókstaflega
reynzt á við gull, að þeir þekki vel til haf-
straumanna. Árið 1894 réð skozka fiskifélag-
ið vísindamann nokkurn til þess að kanna
strauma í Norðursjó. Hann hagnýtti sér 2074
flöskur, auk 1479 timburflotholta. Árangur-
inn af könnun hans hafði geysimikla þýð-
ingu. Iíann leiddi t.il þess, að veiðarnar juk-
ust geypilega, og samsvarandi rannsóknir eiga
sér stað enn þann dag í dag. Víða eru flösku-
slceyti notuð til að benda veiðimönnum á mið
þorsks og ýsu. Ilrogn þessara fiska fljóta
með strauminum, og flöskudufl, sem sett eru
niður meðal þeirra, beina veiðimönnum a
staðina, því að þær rekur að sjálfsögðu sörnvi
leið og hrognin.
Flöskur hafa einnig verið notaðar í bar-
áttunni við olíu í sjó. Hráolía sú, sem tank-
skipin flytja, skilur eftir sig tjörumettaða
kvoðu, sem skipin verða að losna við með þvi
að dæla henni í sjóinn. Þetta óhugnanlega
efni flýtur síðan ofan á vatninu og berst
einatt með straumum inn á strendurnar,
hrarmast þar upp og eru til óþurftar fugla-
lífi og baðgestum; það er t. d. næstum ógern-
ingur að ná þessu úr handklæðum, ef svo
ber undir. Margar baðstrendur, einkum 1
Vestur-Evrópu, hafa smám saman verið að
eyðileggjast fyrir sakir þess arna.
Einkum hefur England orðið illa fyrir
barðinu, og brezkir haffræðingar reyna hvað
þeir geta til að fylgjast með hafstraumun-
um með tilhjálp flaskna, ekki aðeins nálægt
ströndum landsins, heldur einnig hundruð
kílómetra á haf út. Þeir vonast til að finna
staði í fjörðum eða flóum þar sem óhætt er
að hleypa út afgangsefnum olíunnar, án þess
að hafstraumar hrífi þau með sér og flyt,!1
á óæskilega staði.
Um aldaraðir hefur flöskupósturinn flutt
sundurleitustu skilaboð. Má vera, að einn góð-
an veðurdag rekizt þið á þannig póst fra
„flöskuprestinum“ séra George Pliillips fra
Taeoma í Washi n gton f ylki. Hann var
drykkjumaður um margra ára skeið. Efti^
að hann hafði komizt yfir þau ósköp, lærð1
hann til prests, og árið 1940 tók hann að
nota flöskurnar undan erkióvini sínum ""
viskýinu —- til þess að færa mönnum fagu-
aðarboðskapinn um víða veröld. Um tuttug11
ára skeið varpaði hann og lærisveinar hanS
meira en 15,000 vín-, öl- og viskýflöskum 1
sjóinn með trúarboðskap innanglerja á fjÖl'
mörgum tungumálum. Hann fékk meira eO
1400 svör frá 40 löndum — flest frá fólki-
sem hafði hrifizt af boðskap hans og hét bot
og betrun á lífsskeiði sínu.
Sæfarendur hafa oft notazt við flöskupóst'
inn á neyðarstundum. Nokkrir drengir, sen1
voru á gangi við Maine-strönd sumarið 1944,
rákust á flösku eina sem skorðuð var í brak1
í fjöruborðinu. í henni voru eftirfaranó1
184
HEIMILISBLAÐlP