Heimilisblaðið - 01.09.1974, Blaðsíða 39

fert þeim farsælli né betri tíma. í stað þess
^öfðu þjóðir skattlandanna verið undirokaðar
°g þrælkaðar á ýmsa vegu. Landstjórarnir,
sem Rómverjarnir settu yfir þær, og skatt-
eirhtumenn þeirra féflettu þær og kúguðu, og
S'ðan konru foringjarnir úr borgarastríðunum
^ ltalíu og íþyngdu skattlöndunum með enn
Þa þungbærari kjörum og enn þá grimmilegri
meðferð.
Loks varð Sesar einvaldsherra Rómeveldis,
°g umbætur hans á stjórn ríkisins og löggjöf
'öktu þegar í stað miklar vonir urn batnandi
framtíð, en þá var hann myrtur þegar rninnst
'arði, og aftur vofðu ógnir borgarastíðsins yfir
ornaveldi. Annars vegar voru morðingjar Ses-
ars °g þeir, sem fylltu þeirra flokk, hins vegar
VOru fylgismenn Sesars, og tíu árum eftir rnorð
ýans biðu andstæðingar þeirra fullnaðarósigur
1 sfórorustu við Filippíuborg í Makendoníu,
°g Rrirliðar þeirra réðu sér bana. Þessi mála-
urðu til þess, að þrír helztu foringjamir
nicðal Sesarssinna skiptu yfirráðum Rómeveld-
ls a rnilli sín. Það voru Markús Antoníus, sem
at;oi verið ræðismaður, þegar Sesar var ráðinn
af dögunr, Lepidus, sem áður hafði verið ridd-
amliðsforingi í her Sesars, og Gajus Júlíus Ses-
ar Oktavíanus, er var systurdóttursonur Sesars,
S<jni hann hafði ættleitt í erfðaskrá sinni og
aust ætlað að gera að eftirmanni sínum, en
ann var aðeins 18. ára, þegar hinn voldugi
tr®ndi hans féll frá.
Þessir þrír menn hófu valdaferil sinn með
^l'legum hryðjuverkum og manndrápum, og
u svo nokkur ár að þeir fóru með völdin
s^nieigini^g3, en til langframa blessaðist það
Lepidus var fyrst úr sögunni en milli
,o- ^ntoniusar og Oktavíanusar hófust að
um mikil og blóðug viðureign, þar sem þeir
örðust um yfirráðin í Rómaveldi. Þar brautzt
^Þorgarastyrjöld enn þá einu sinni.
þe:
Arið
31- f. Kr. var úrslitaorustan háð milli
, ’rra Antoníusar og Oktavianusar á sæ úti við
f'umhöfða á Balkanskaga vestanverðum. Þar
ar Oktavianus sigur af hólmi. Antonius og
ja 3 tlandamaður hans, Kleópatra fagra, Egypta-
''dsdrottning, flýðu úr bardaganum og héldu
Heim--
til Egyptalands, en hersveitir þeirra gengu sig-
urvegaranum á hönd. Ári síðar var Oktavianus
kominn með her sinn til Egyptalands og sett-
ist um Alexandríu. Þá réðu þau sér bæði bana,
Antonius og Kleópatra, en Oktavianus hélt
heim til Rómaborgar og hafði nú einn öll
ráð í hinu mikla heimsveldi í hendi sér.
En hann lét samt bera sem minnst á þessu
mikla valdi sínu, og nú voru engin hryðjuverk
unninn, eins og oft áður þegar líkt stóð á.
Hann vildi ekki einu sinni taka sér neitt sér-
stakt tignarnafn til merkis um vald sitt, en lét
svo heita, að hann var talinn eða titlaður fyrsti
maður Rómverja, það er að segja, fremstur róm-
verskra þegna, og ríkinu stjónaði hann í sam-
vinnu við öldungaáð, en út á við kom hann
fram fvrir hönd ríkisins. Auk þess hafði hann
ótakmörkuð yfirráð alls herafla þess. — Stjórn-
arfyrirkomulag hans á Rómaveldi var því raun-
verulega einveldi með lýðræðislegu' sniði.
Árið 27 f. Kr. sæmdi öldungaráðið Oktavian-
us tignarheitinu Ágústus, sem þýðir liinn æru-
verði og guðdómlegi, og hefur það síðan verið
notað sem sémafn hans.
Með aldri og þroska gerðist Ágústínus hygg-
inn maður hófsamur og velviljaður. Hann skildi
gjörla, -að þegnar hans þráðu frið, og eftir heim-
komuna tók hann að vinna að ýmiskonar um-
bótum og framförum, til almenningsheilla. Má
því segja með sanni, að eftir heimkomu hans,
hafi runnið upp nýir og betri tímar í Róma-
veldi, tímar örvggis og friðar. í næstu tvær ald-
ir var sjaldan barizt innan landamæra ríkisins
nema á útjöðrum þess. Og allir fögnuðu og
blessuðu friðinn, enda var ríkið orðið örmagna
vegna hinna langvinnu styrjalda og allra þeirra
ógna, sem voru þeim samfara, „þegar ræningjar
drottnuðu á þjóðvegunum og launmorðingjar
fóru um strætin".
Hvergi geta rnenn kynnzt hrifningunni vegna
friðarins sem Ágústus færði þjóðunum-, bethr
en í kvæðum rómversku skáldanna frá þessum
tírna. Meðal þeirra ber mest á Vergilius og
Horatusar. Og enginn Rómverji var hylltur í
ljóðum, hvorki fyrr né síðar, með öðrum eins
hita og ákafa, og Ágústínus. I augum þeirra var
ILISB LAÐIÐ
l63