Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1928, Blaðsíða 62

356
Rómantíska stefnan nýja.
IÐUNN
einarðlega. Rómantíska stefnan verður að víkja; raun-
sæisstefnan (realisminn) ríður í garð.
Raunsæisstefnan krafðist þess, að skáldin tækju úrlausn-
arefni tímans til meðferðar í ritum sínum. Þau áttu að
vera raunveruleikanum trú, en ekki láta sér nægja að
segja fögur orð um sannleikann. Brandes barðist fyrir
því að fá menn til að hugsa sjálfstætt — ekki trúa
neinum gömlum sannindum fyr en menn hefðu reynt
þau sjálfir. Þannig urðu allar gamlar venjur að ganga
gegnum hreinsunareld hins nýja tíma, og voru þær
margar fundnar léttvægar. Skáldin áttu að skilgreina
sálarlíf persóna sinna á sama hátt og líffræðin greindi
frá líkama þeirra. Kjörorð stefnunnar var: að einkenni
lifandi bókmenta væri það, að þær ræddu úrlausnarefni
heimsins.
Raunsæisstefnan hefir verið talin sterkust í því að
brjóta niður, en flytur ekki að sama skapi nýjan efnivið
til þess að byggja upp afíur. Hún verður því altaf
frekar neikvæð en jákvæð. Hún ræðst á trúarlífið.
Brandes skilgreinir kristindóminn sem gamlar, úreltar
hugmyndir austan frá Gyðingalar.di, sem ekki geti staðist
gagnrýni. Bak við þetta er í raun og veru ný lífsskoðun.
Framþróunarkenningin eða Darwinisminn kom í stað
kristindómsins. — Raunsæisstefnan skilgreinir ástina
milli karls og konu sem hverfulan blossa og hjónabandið
sem griðareit ósamlyndis og örðugleika.
Þótt raunsæisstefnan væri sterk hreyfing í byrjun, fór
að dofna yfir henni þegar um 1880. Vmsir af gömlum
fylgismönnum hennar sneru við henni bakinu. Það, sem
einkum olli óvinsældum, voru skoðanir hennar á trú-
málum og hjúskaparmálum. Á öðrum sviðum heldur
hún velli þann dag í dag, t. d. krafan um sjálfstæða
hugsun. Hún vakti spurningar og eggjaði til rannsóknar