Kirkjuritið - 01.12.1950, Side 32

278
KIRKJURITIÐ
hann svo vel, að fáir hafa leikið með hana eins og Jón
Arason. Án hennar hefði hann ekki talið sig færan í
allan sjó.
Ef til vill sjáum við hér í þessari vísu einn sterkan
drátt í mynd Jóns. Hann er ekki endurreisnarmaðurinn
fyrst og fremst, heldur Fom-lslendingur. Hann er ekki
— þótt hart sé að segja það um píslarvott fyrir trúna,
— hann er, þótt ef til vill hafi verið honum sjálfum hulið,
ekki fyrst og fremst sonur kirkjunnar heldur Islands.
Latínan og allt það, sem hún ber með sér og táknar, er
„list mæt“, en lífsnauðsynin sjálf er íslenzkan og allt það,
sem hún er fulltrúi fyrir.
•
Og nú hefst Jón undrahratt til allra metorða, jafnvel
þótt út frá því sé gengið, að hann sé nokkru fyrr fæddur
en talið hefir verið. Hann verður dómkirkjuprestur og
ráðsmaður Hóladómkirkju og fer utan í erindum stólsins.
Gottskálk biskup Nikulásson virðist hafa haft hinar mestu
mætur á þessum unga ættstóra manni, og er í því ekki
lítill dómur um hæfileika hans og gáfur. Hann fær sýslu-
mannsvöld og meira að segja veitingu fyrir Oddastað.
Á allt virðist hann vera jafnvígur, og hver vegtylla verður
honum þrep til æðri frama.
En svo koma mestu umskiptin, þegar Gottskálk biskup
andast, í árslok 1520. Er langt mál um það allt saman,
ef rekja skal vandlega. Ýmsir hefðarklerkar hafa vafa-
laust þótzt vera vel komnir að biskupstigninni. En Jóni
Arasyni var falin umsjón staðarins, og þó að sveitadrátt-
ur væri um það í upphafi, var eins og mótspyrnan gegn
honum hjaðnaði ótrúlega fljótt, og var hann til biskups
kjörinn eftir heimild kórsbræðra í Niðarósi.
En þá kom heldur erfiðari þrándur í götu. ögmundur
Pálsson, ábóti í Viðey, einhver umsvifamesti, ráðríkasti
og ofsafengnasti maður, sem sögur fara af, hafði nokkru
fyrr verið kosinn biskup í Skálholti eftir Stefán Jónsson