Kirkjuritið - 01.10.1967, Síða 11

KIItKJUIilTIÐ 345
,luíst upplausu á liugmyndakerfi Miðalda. Hún beinir liugum
j'ianna frá kirkjulegum kennisetningum og meinlætalifnaði en
'tfiir í þess stað lirifnikennda dýrkun á manninum sjálfum,
frelsi lians og réttindum. Kirkjan og eðli liennar eru tekin
*il nýrrar yfirvegunar og umræðu. Eining blekkingar og trú-
rofnar og vísindaleg gagnrýni fæðist. Háskólarnir verða
aðsetur liinna nýju fræða, enda kemur andstaðan gegn valdi,
Slðleysi og sukki páfagarðs fyrst frá þeim.
Á siðbótartímanum var Þýzkaland sundurliðað í mörg smá-
1 ''ki. Þau liöfðu livorki sameiginleg fjármál eða lier og deilur
iýngst af ríkjandi milli ríkja og stétta. Mikiö bar á félagslegri
°anægju er oft var lengd prestahatri. Annars var Þýzkaland
lnjög kaþólskt land og búmanisminn þar kirkjulegri og al-
v°rumeiri en tíðkaðist annars staðar. Um þetta segir Magnús
■íónsson prófessor á þessa leið í riti sínu um Lúther: „Á yfir-
3°i'ðinu var Þýzkaland allra landa kaþólskast. Þar var urmull
af kirkj um, klaustrum og bænhúsum, og ábugi manna mikill
°S fórnfýsi að skreyta þau bús og búa sem veglegast. Synda-
‘Hisnasalan var hvergi fjörugri og ógrynni fjár rann þaðan til
Pafastólsins árlega. Pílagrímsferðir voru livergi meir ræktar
°S virðingin fvrir lielgileifum livergi dýpri eða áhuginn meiri
að safna þeim.“ (Tilvitnun lýkur) En þrátt fyrir þetta reis
Pai'na hin nýja trúarvakningaralda er borin var fram og studd
af þjóðerniskenndinni. Menn voru á þessum tíma hamslausir
eftir einbverri svölun fyrir anda sinn, því að trúarþörfin var
'akandi, en kirkjan fullnægði henni ekki, gaf mönnum ekki
f)að, er þeir innst inni þráðu: öryggi og frið og óttaleysi gagn
'ai't ilauða og dómi. Það var því svo sannarlega þörf fyrir
ný.lan grundvallarskilning á kristinni trú og á manni með ó-
’Hotstæðilegan persónuleika. Sá maður, er uppfyllti bvoru
*VeS8ja, var Lútber og því tókst lionum það, er ofurmannlegt
,'atti teljast, að linekkja kennisetningum og ofurvaldi kaþ-
°lsku kirkjunnar. Hann gat sannfært samvizkur manna um,
að leiðin til Guðs lá ekki gegnum bið ytra kirkjuvald, heldur
aiti bver maður beinan aðgang að náð Guðs. En það er kenn-
,nR Lútlxers um réttlætingu af trú einni saman er féll í góðan
°K frjóvgan jarðveg, en að þessari niðurstöðu komst Liitlier
1 ftir ótrúlega mikla innri baráttu og bugarstríð. Skulu nú