Kirkjuritið - 01.09.1974, Blaðsíða 46

gjörðist ó sama tíma. Þetta kom skýrt
í Ijós, er Gregor pófi mikli sendi á ný
kristniboða til Englands undir alda-
mótin 600. Þá kom til deilna milli
írsku og ensku kirkjunnar, m. a. um
vald páfa í kirkjunni og ákvörðun
kirkjulegra hátíða.
írska kirkjan var lifandi og kröftug
og á Irlandi blómgaðist menning, sem
að mörgu leyti tók fram því, sem bezt
þekktist annars staðar á Vesturlönd-
um á sama tíma. Miðstöð kirkjunnar
var borgin Armagh á frlandi og meg-
instyrkur hennar var bundinn hinum
fjölmennu klaustrum víðs vegar um
landið, sem urðu miðstöðvar þjóðlífs-
ins. Kirkjan lagði ríka stund á kristni-
boð. írar stofnuðu klaustur á Skotlandi
og eyjunum þar fyrir norðan. Þekkt-
ast þeirra var klaustrið á lóna, sem
stofnað var af Columbá árið 563.
Það varð mikil trúboðsmiðstöð, sem
sendi kristniboða víðs vegar, bœði
norður á bóginn og yfir til megin-
lands Evrópu, en þangað fór Colum-
banus árið 591 og stofnaði m. a.
klaustrið Luxovium í Vogesafjöllum.
Þaðan breiddust írsk áhrif út um Evr-
ópu og urðu svo sterk, að um tíma
voru áhöld talin um það, hvor áhrif-
in yrðu sterkari í kirkju Vesturlanda,
frá Armagh eða Róm. Það var fyrst
eftir langa og harða baráttu, að páfa-
kirkjan vann sigur í þeirri viðureign.
Þetta verður að nœgja sem forsaga
þess, sem snertir upphaf íslenzkrar
kristni. Það voru fulltrúar þessarar
írsku kirkju, sem fyrstir munu hafa
stigið fœti á íslenzka grund til fastr-
ar búsetu. Og ég minni á þá stað-
reynd, að þessir írsku munkar voru
yfirleitt ekki innhverfir menn, sem
leituðu einangrunar og einveru. Þeir
voru áhugasamir trúboðar, sem litu
á það sem köllun sína að flytja fagn-
aðarerindið út til allra þjóða. Enn
er ókleift að segja um það með nokk-
urri vissu, hvenœr þeir komu fyrst ut
til íslands, en líklegt má telja, að
írska landnámið á íslandi hafi hafizf
á tímabilinu 600—800, þótt til muni
vera eldri leifar mannlegrar búsetu
á íslandi. Og mér virðist hœgt að
reikna með, að allstór hópur manna
hafi flutzt til íslands, en ekki aðeins
fámennur hópur munka, því að munk-
arnir þurftu ýmiss konar þjónustu
með,
Mér virðist því einsýnt, að norrœm'
víkingar hafi alls ekki komið að
byggðu landi, er þeir tóku sér her
búsetu í upphafi, heldur hafi þeir hit‘
fyrir allstóran hóp manna, sem hafð'
setzt hér að. Við vitum ekki með fulb'
vissu, hvenœr þetta norrœna landnam
hófst, en sennilega munu vera nálceg*
1100 ár liðin síðan. Þessir norrcenu
víkingar slógu eign sinni á landið °9
lögðu það undir sig. Þeir undirokuðu
þá menn, sem bjuggu þar fyrir, ®n
margir íranna hafa eflaust leitað un
an þeim. Sagan segir, að kristnir menn
hafi farið burt, því að þeir vildu ek 1
búa við heiðna menn. Oftast hefut
verið talið, að þeir muni hafa f°r'1
af landi brott. Það virðist mér ncest°
ósennilegt. Hvert áttu þeir að f°(í*
undan ofríki hinna norrœnu víkinge'
Víkingar réðu þá írlandi og Skotlon
og eyjunum þar norður af. Það he
því verið að fara úr öskunni í eldin
að hverfa aftur þangað, enda eng"1
hœgðarleikur að taka sig upp 0&
flytja í einu vetfangi frá íslandi me
236