Kirkjuritið - 01.09.1974, Side 54

hjálpar. i stað þess að afneita krafta-
verkunum og hinum yfirnáttúrulegu
frásögnum I Biblíunni, fundu þeir
spíritískar skýringar á þeim. Til for-
ustu í hópi spíritista völdust tveir af
kunnustu mönnum íslenzku þjóðarinn-
ar, Haraldur Níelsson, prófessor í
Gamla testamentisfrœðum við guð-
frœðideild háskólans, og Einar H.
Kvaran, einn af þekktustu rithöfund-
um þjóðarinnar um aldamótin. Þeir
höfðu geysimikil áhrif á íslandi, m. a.
annars mótaði prófessor Haraldur
Níelsson heila kynslóð presta, sem
fluttu síðar kenningar spíritismans út
til safnaða íslenzku kirkjunnar, þar
sem þœr náðu skjótt mikilli útbreiðslu.
Óhœtt er að fullyrða, að spíritisminn
hafi að verulegu leyti mótað íslenzku
kirkjuna á fyrri hluta 20. aldar, og
enn á spíritisminn miklu fylgi að
fagna úti á meðal almennings, þótt
segja megi, að áhrif hans séu að
mestu leyti horfin meðal yngri presta
á íslandi í dag.
Margir hafa reynt að finna skýr-
ingar á því, hvers vegna spíritisminn
náði svo miklum áhrifum hérlendis.
Mér virðast mörg atriði koma þar til
greina. Forustumenn hreyfingarinnar
voru gáfaðir hœfileikamenn, sem áttu
greiðan aðgang að helztu fjölmiðl-
um þeirra tíma, ekki sízt eftir að rit-
stjóri útbreiddasta blaðs landsins gekk
til fylgis við þá. Auk þess virðist margt
benda til þess, að spíritisminn falli
vel að íslenskri þjóðtrú. Svo hefur ver-
ið komizt að orði, að fyrir kristnitök-
una á fslandi árið 1000 hafi íslend-
ingar haft tvenns konar trúarbrögð,
ásatrú og frumstœða anda- og vœtta-
trú. Ásatrúin vék fyrir kristni, en anda-
og vœttatrúin hefur lifað góðu lífi 1
mismunandi myndum, þannig °ð
segja mœtti með miklum rétti, °ð
kristnitakan hafi aðeins tekizt að hálfu
leyti. Hvort þetta stenzt að öllu leytk
þori ég ekki um að segja að sinnr
en það verður forvitnilegt rannsóknar'
efni á komandi árum að rannsaka
áhrif spíritismans í íslenzku kirkjunm-
Hinu má þó ekki gleyma, að fleir;'
strauma gœtti í íslenzku kirkjunni a
þessum árum. Ég minni aðeins á hið
mikilvœga starf, sem barnavinurinn
mikli, síra Friðrik Friðriksson, vann
hér í Reykjavík, en hann stofnaði K-F'
UM og K á íslandi, eftir að hann hafði
kynnzt starfsemi þessara félaga úti J
Danmörku. Þessi félög hafa orðið rl
mikillar blessunar I íslenzku kristnilí^-
í nánu samstarfi við þessi félög star
ar Samband íslenzkra kristniboðsfe
laga, sem vinnur að kristniboði
Etíópíu I Afríku.
VIII.
Þá er komið að lokum þessa stutta
yfirlits yfir sögu íslenzku kirkjunn^'
sem mörgum ykkar þykir eflaust 0
ið of langt. En að lokum mœtti varP
fram spurningunni: Hver er staða
lenzku kirkjunnar nú? Ef erfitt er ^
meta sögu genginna kynslóða, Þa,g
enn erfiðara að meta eigin sarnt'
Mér virðist kirkja íslands að mar9
leyti standa á vegamótum. Hinar
þjóðfélagsbreytingar, sem orðið
ÖrU
haf°
á nœr öllum sviðum, gjöra enn aU
ar kröfur til hennar. íslenzkt þjóofe^^
hefur á tiltölulega skömmum rJ
breytzt úr bœndasamfélagi í Þett '
244