Kirkjuritið - 01.12.1977, Side 72

Þessi tegund tungutaks, sem kallar
til dæmis Guð föður, er kölluð „an-
þrópómorfísk“, af því að miðað er við
mynd mannsins, þegar föðurhugmynd-
in er notuð um Guð, sem er andi. Auð-
vitað vantar mikið á, að mannlegt mál
fái lýst því, hvað Guð er — og á það
jafnt við um óhlutstætt hugmyndamál
heimspekinnar og Ijóðrænt myndmál.
Samt er þess vænst, að slíkt sé ekki
haft í flimtingum. Á fyrstu öldinni voru
margir guðhræddir gyðingar feimnir
við að nota anþrópómorfískt málfar.
Vér sjáum þetta á því, hvernig þeir
breyttu orðalaginu á þeim köflum
Gamla testamentisins, þar sem þeim
fannst þessa gæta um of, og hve gæti-
lega þeir töluðu um guðdóminn („Him-
inninn", ,,Nafnið“, „Hinn heilagi, bless-
aður sé hann“, og þar fram eftir göt-
unum). Sumir, þó einkum þeir, sem
höfðu orðið fyrir grískum áhrifum og
það höfðu margir gyðingar á þessum
tíma, töluðu um „hann, sem er virki-
lega til“, (líkt og sumir nú á dögum
tala um „hinsta veruleika" (the ulti-
mate reality) eða „grundvöil tilveru"
(the ground of being)). Á hinn bóginn
eru guðspjöllin alls óhrædd við að
nota anþrópómorfískt tungutak. Og
vér hljótum að álykta, að Jesús sjálf-
ur hafi kosið að nota það, bæði vegna
þess að það hentaði vel í því skyni
að koma orðum að persónulegu lífi
með Guði, og eins vegna hins, að að-
eins þannig gat hann talað um Guð
eins og hann sjálfur þekkti hann.
Hann vissi af þeim börnum heimsins,
sem ekki gátu þolað kenningu hans,
en leit á þetta sem sjálfsagðan hlut.
„Ég þakka þér, faðir,“ sagði hann í
einni af þeim fáu bænum sínum, sem
310
varðveittar eru í guðspjöllunum — >>e9
þakka þér, faðir, herra himins og jarð'
ar, að þú hefur hulið þetta fyrir spek'
ingum og hyggindamönnum, en opin'
berað það smælingjum.“22) Surnir
myndu þurfa að leggja mikið á sig> ril
þess að verða móttækilegir fyrir kenn-
ingu hans. „Nema þér snúið við °9
verðið eins og börnin, komist þér a|ls
ekki inn í himnaríki“; eða með öðrun1
orðum: „Hver, sem ekki tekur á mó*1
guðsríki eins og barn, mun alls eigi inn
í það koma.“23) Þetta, að „snúa vi^ ’
er einmitt mjög svo mikilvægt í sarn
bandi við iðrunina í guðspjöllunun1;
Það er ósköp einfaldlega að Isera a
hugsa um Guð sem föður sinn og sJa
an sig sem barn hans.
Jesús virðist hafa viljað láta vak ^
samvisku hvers og eins um dag|e9
framkvæmd þessa. Höfuðmafkn11
starfs hans var að vekja samvisku ’
enda er það tilgangur flestra .
sagnanna. Það er til lítils að leita,
guðspjöllunum að nákvæmum litsreö r
um eins og þeim, sem siðakenna
samtímans settu saman, bæði gyel
ar og grikkir. Enginn skyldi Þe ^
þetta svo, að hjá Jesú leiki vafi a e,g,
góðra verka eða að slakað sé á ^
gæðiskröfunni. Lærisveinn Jesú 5
fyrirmælum, sem eru ekki síður
andi, þótt þau fari ekki út í smáa*1^^
hann er ,,sá, sem heyrir þessi orð .
og breytir eftir þeim.“24) Það er e
af því að Jesús hafi viljað láta
sleppa vel, að hann samdi ekki r ^
gerðir og samþykktir um hegðun; ^
raunar hafa heimildir vorar inn' jr-
halda nokkurt safn siðfræðilegra J
mæla. Vér munum nú snúa 0
þessu efni guðspjallanna.
Á