Kirkjuritið - 01.12.1977, Blaðsíða 80

að því að gjöra kröfur lögmálsins við-
ráðanlegar hverjum manni, með því
að láta hverja þeirra um sig gilda í
ákveðnum aðstæðum, sem fyrirsjáan-
legt var að komið gætu upp í lífi
manna. Menn urðu t. d. að vita ná-
kvæmlega, hve langt þeir máttu fara
fótgangandi á hvíldardegi, án þess að
brjóta boðorðið, og einnig hverjar
ástæður leyfðu tilslökun þess. (Það
verður að segjast faríseunum til hróss,
að undanþágur leyfðu þeir, væri t. d.
um líf og dauða að tefla.) Nú er ef-
laust nauðsynlegt að hafa um hönd
vissa tilfellafræði, eigi að gjöra siða-
reglur framkvæmanlegar. En hún býð-
ur ýmsum hættum heim. Ekki aðeins
er hætta á því að verk öðlist sjálfstætt
gildi, óháð hugarfarinu sem þau helgar,
heldur er lúmskara hneyksli og fyrir
hendi, sem sé það, að menn fari að
líta á siðgæði eins og eitthvað, sem
hægt sé að mæla og vega. Verður þá
um reglusafn að ræða, þar sem hver
regla fær sitt vægi, líkt og spurning-
ar á prófblaði; fyrir hverja reglu upp-
fyllta fá menn þá stig, sem samanlögð
eru færð þeim til tekna. Af slíkum
þankagangi leiðir þann möguleika, að
unnt sé að koma út með alla rétta og
segja með góðri samvisku (eins og
ungi maðurinn í guðspjallinu): „Alls
þessa hef ég gætt.“43) Jesús gaf
ófagra lýsingu á þeim,“ sem treystu
sjálfum sér, að þeir væru réttlátir og
fyrirlitu aðra.“44) Því er nú verr, að
menn hyllast til að nota sömu mæli-
stikuna til þess að mæla eigin verð-
leika og bresti annarra, sjálfum sér
til hugarléttis. Samkvæmt kenningu
Jesú verður gæska hvorki mæld né
vegin. Hún varðar eðli máls og ekki
magn. Hún er viðleitni til að koma f'1
skila eðli hinnar guðlegu athafnar. Við'
leitnin getur verið sönn, þótt árangur'
inn verði skoplítill; en sjálft er eð11
athafnar Guðs aldrei höndlað alveð’
jafnvel ekki þar sem árangurinn verðar
hvað glæsilegastur, því að „enginn ef
góður (í fyllstu merkingu þess orðs);
nema Guð einn.“ Það er því hvo^1
ástæða til sjálfsánægju af hálfu hinS
,,dyggðuga“ né örvæntingar af ha
„syndarans". Það vekur athygli.
oft Jesús víkur að þessu umræðuefn1'
kjánaskap og illsku sjálfsréttlastinð
og dómhörku. Ádeila hans á kenninð
samtímans fólst einmitt í þessu: P
hún hefði í upphafi verið góð, var^
nú farin að róa undir þessum ófö9r^
uði, svo sem væri hann óaðskiljanl
ur heilbrigðu siðferði.
Ljóst er, að í öllu hjá honum ve' ^
ur vart innilegrar samúðar með Þe (
sem orðið hafa undir í lífinu, korTI'
á kaldan klaka. En það væri missi<r j
ingur að líta á afstöðu hans sem v
hún ekkert annað en andóf hjartah
og frjálslynds mannvinar. Hún átt'
sína í þeirri sannfæringu, að raeð
guðsríkis væri hafið nýtt tímabil ' s ,|
skiptum Guðs og manns. Nú
siðgæði ausa beint af nýjum u ,
sprettulindum. Kerfi hefðbundinna ^
irmæla missti við það gildi sitt.
hafði aldrei í hyggju að rísa 9e9n ^
málinu. Lögmálið myndi áfram ^
sína þýðingu, svo langt sem þ^ri
það mátti skilja það svo, að Þa
vitni hinum tveimur „miklu þoðor ^
En það var ekki lengur mið|3e^gur
siðferðisskyldan myndi ekki
byggjast á því einu. leid^
Sá skoðanamunur, sem fyr&