Jörð - 01.12.1944, Side 21

læti hugans eignaðist hann, aS vilja í engu láta lilut sinn
fyrir erlendum konungi, heldur hélt sér til jaí'ns við hann,
þótt hóndasonur væri utan af íslandi.
í móðu frásagnarinnar sjáum við liér speki Ósvífurs á
Laugum og mildi Ólafs pá vaka yfir héraðinu og berjast
gegn illum örlögum. En hugurinn yljar sér þó fyrst og
fremst við minnjngarnar um æskuár þeirra persóna, sem
sóttu hér lil leika. Hann hefst með hreinleika og lieið-
ríkju frásagnarinnar og nýtur gleðinnar, sem í henni býr,
þótt hann leiðist til þess harmleiks, þegar fullorðinsárin
gevmdu þeim, sem saman sóttu til manndóms og þroska,
bölvun haturs og hefndarvona. Fólust í æsku þeirra og upp-
eldi vísar til þess harmleiks, skorti á um ræktun hugar-
farsins til hindrunar þeim hörmum?
En „fortíð og framtíð fléttast saman.“ Enn eru hlíðar
dalanna brosmildar í gróðri sínum. í liéraðinu hafa kyn-
slóðir lifað og dáið um þúsund ár frá tímum þeirra persóna,
sem Laxdæla segir frá. Oft hafa þær barizt tvísýnni barátlu
við harðrétti, hamfarir íslenzkrar náttúru, ánauð erlends
valds og kúgun framandi okrara. í hungri og harðrétti og
tvísýnni haráttu fyrir lífsafkomunni, misstu þær löngun
og þrótt til gleðileikja að Laugum, svo að um langan ald-
ur stóðu lilíðar dalsins þögular, fengu ekki að bergmála
leikhróp þrekmikillar æsku. Iieitt vatnið rann úr gjöfulum
bergsprungum hlíðarinnar, en var ekki metið til gagns af
þeim kynslóðum, sem sviptar voru getu til framkvæmda.
En mitt í ánauð sinni og kvöl gleymdu kynslóðirnar ekki
íþróttum Kjartans Ólafssonar. I lágum, veikbyggðum hreys-
um yljuðu þær sér við frásagnareld Laxdælu. Þær fvlgdu
Kjartani til leika að Laugum og sáu hann þreyta sund við
Ólaf konung Tryggvason. Það stælti viðnámsþrótt þeirra
gegn þeirra eigin ánauð og gaf þeim þolþrelc til varnarinn-
ar. Þær dáðust að speki Gests í Haga og nábúa síns, Ósvíf-
urs að Laugum, sáu hlómlegt bú og glæst liibýli friðar-
höfðingjans í Hjarðarholli. Það gaf þeim í draumi þann
höfðingdóm, sem þeim var af erlendri áþján og eigin
vanþroska varnað að eignast. Þær grétu örlög Ivjartans og
jörð 219
15*