Syrpa - 01.01.1922, Side 77

SYRPA 75
Og pólstjörnuna á næturnar, en þegar dimt var uppi yfir, ekkert,
nema 'þá kunnu þeir aö hafa hval af þessu landinu eöa fugl af
hinu, þegar svo bar undir. Því af mörgu henda spakir menn miö.
fslendingar fleyttust milli landa á þessun] skeljum, um Eystra-
salt og Englands-haf og útsæ Atlantshafsins alt suður þangaö, sem
“sól hefir dagmálastaö og eyktarstað um skammdegi”. Þeir höfðu
ekki neina humynd um breiddar eöa lengdar gráöur. Mönnum má
raunar finnast meira til um áræöi og orku þessara stórhuguöu far-
manna, heldur en um landafundina sjálfa. Skip Jjeirra voru ekk-
ert betri en skip þau, cr Grikkir höfðu á 4. og 5. öld fyrir Krists
burð, eöa fleytur Fönikíumanna, er þeir skriðu á um Miöjaröar-
hafiö og með fram ströndum Spánar og Frakklands noröur til
Englands, sem frægt er i annálum. Rómverjar áttu miklu betri
skip 10 öldum fyrir fund Ameriku, J)aö er aö segja um Krists
burö, heldur en íslendingar höföu, þá er þeir fundu hana. Þeir
áttu ])á þrímöstruö skip, lík þeim, er Kólumbus haföi í landaleit
sina. Skip þaö, sem Páll postuli varö skipreika á á ferö sinni til
Rómaborgar, var þrímastrað og svo stórt, aö 276 manns voru á
J)ví. Skip Feneyja, farmannaborgarinnar frægu viö Adriatiska
hafiö, tóku á 12. öld ekkert fram skipum Rómverja; en ekki þóttu
þau lagin til útsævar.
Alla þessa tið sigldu menn í Noröurálfu með ströndum fram
og áræddu ekki að hleypa út í hafsaugað. Þeir höföu og beig af
Jæirri bjátrú, að þar beljaði útsævisstraumurinn á nöf jaröar og
mundi svelgja í sig skipin meö rá og reiöa. Farmenskuna íslenzku
lagöi af, J)á er stundir liðu fram, og með henni týndist álfan, sem
þeir fundu.
Kristófer Kólumbus rakst aftur á hana, nær 5 öldum síöar en
íslendingar fundu hana, þá er hann lagöi út frá Palos á Spáni til
])ess aö sigla í Vesturátt, þar til hann kæmi aö Indlandi og með því
fyndi nýja leið til að verzla viö þaö land. Þavö þótti þá hiö mesta
áræði, sem það og var á þeim tímum, hvort seip hann hefir haft
pata af landafundum íslendinga eöa ekki. Þrjú skip haföi hann
til fararinnar. Þau voru ekkert betri en skip þau, er höfð voru til
siglinga á Miöjaröarhafi 5 öldum fyrir hans tima. Skipið, sem
hann var á sjálfur, var 100 smálesta far, með þremur siglum, en
fremsta siglan var lítið meira en bugspjót og á henni seglbleðill
litill ferhyrndur. Miðsiglan var með ferhyrndu stórsegli og top-
segli svipuöu þvi, sem. alexandrisk skip höföu á dögum Nerós keis-
ara hálfri öld eftir Krists burö. Það gat gengið meö góðum byr
þrjár milur á klukkusíund, en í hagstæöasta beitivindi hefði þaö
ekki getaö komist yfir 25 mílur á sólarhringnum. Nú á tímum
heföi þaö ekki ])ótt hafandi til aö skjökta á því örskammar sjó-
leiðir.) Kólumbus mældi skipshraðann meö því að kasta út frá
stafni viöarkubb dálitlum og taka eftir, hve lengi hann tæki aö liöa
meðfram skipinu aftur að skut. Þar af reiknaði hann svo út, hve
margar sjómílur skipiö geröi á vökunni. — Leiöarsteinninn eöa
áttavitinn var þá kominn til sögunnar. Kínverjar fundu leiðar-
steininn meira en öld fyrir Krists burð, en þeir kunnu ekki aö nota
hann. Hann var ekki hafður til aö vísa átt í siglingum fyr en