Nýjar kvöldvökur - 01.01.1934, Blaðsíða 15

1
Fr. Asmundsson Brekkan.
L Y K I L L I N N.
Var það viljaverk eða tilviljun, glæpur
eða slys?
í svefni hef ég lifað upp aftur og aftur
þau augnablik, sem spurningunni valda,
og oftast nær hef ég þá legið lengi á eft-
ir vakandi í rúminu, baðaður í svita, með
svipuðum tilfinningum og um kveldið,
þegar ég laumaðist fram hjá manninum,
sem lá í hrúgu á gólfinu í uppgöngunni,
án þess að líta eftir, hvort lífsmark væri
með honum eða ekki. — Eg lét öðrum
eftir að kalla á hjálp og lögreglu. Ekki
af hræðslu -— það sálarástand, sem ég
var í, var að minnsta kostí ekki venjuleg
hræðsla. — En ég gerði það samt....
Var það af því, að ég var sá einasti,
sem hafði séð — sem vissi? — Eða vissi
ég í raun og sannleika alls ekki neitt?
Ef það hefði ekki verið fyrir það, að
ég gleymdi lykli einmitt þetta kveld —
gömlum, algengum lykli, að gamalli,
kviklæstri hurð — þá hefði þessi at-
burður algerlega farið fram hjá mér.
Endurminningar mínar hefðu aldrei orð-
ið tengdar við hann. — Ef til vill hefði
ég heyrt hans getið — lesið um hann í
blaði niður á götuhorninu morguninn
eftir, en aldrei hugsað um hann eitt
augnablik eftir á.... En það er kannske
bezt að ég segi alla söguna:
Ég var ungur þá og nýfluttur til borg-
arinnar utan úr sveit, þar sem ég hafði
dvalið undanfarin ár. -— Ég leitaði mér
að ódýru húsnæði og fann það í Xgötu.
Herbergið var nokkurnveginn bjart og
rúmgott, með gömlum, slitnum húsgögn-
um. — Ég bjó hjá gamalli skánskri klæð-
skeraekkju, og sagði hún mér, að þetta
hefði nú verið »stázstofan« sín og
mannsins síns sáluga, sem líka hefði
verið Svíi, en nú nægði sér svefnher-
bergið og eldhúsið.
Mér kom alveg frámunalega vel sam-
an við gömlu konuna mína — eins og ég
venjulega kallaði hana. Hún hélt öllu
hreinu og í stökustu reglu og færði mér
morgunkaffið nákvæmlega hálfníu á
hverjum morgni. Og þá fræddi hún mig
á ýmsu viðvíkjandi íbúum hússins. I
þessum hluta byggingarinnar sagði hún
að byggi ekki annað en verkafólk — allt
saman fátækt fólk, en bezta og heiðar-
legasta fólk — aftur í öðrum hlutum
hennar •— sérstaklega hinumegin garðs-
ins, væri það nú svona og svona, og bezt
að vita ekki of mikið um hætti þess, já,
bezt að vita sem allra minnst — eða
helzt alls ekki neitt. En hún var nú búin
að búa þarna í þrjátíu og fimm ár, og
allt hafði nú samt gengið vel. Maður
þurfti alls ekki að vera forvitinn til þess
að fá ýmislegt að vita svona á þrjátíu og
fimm árum — o, nei. En bezt var samt
að vita ekkert! Og hún horfði á mig
með gömlum, alvísum augum.
Satt að segja þurfti hún ekkert að á-
minna mig, því ég hefði sjálfsagt hugsað
um flest annað meira í heiminum en
þessa nágranna mína. Ef til vill var það
yfirsjón, því eg skal játa, að ég hafði
komizt að því, að þessi borgarhluti hafði
af ýmsum orsökum ekki það allra bezta
2