Nýjar kvöldvökur - 01.01.1934, Blaðsíða 9

GUÐMUNDUR G. HAGALÍN
3
válynd, »þættir að vestan«, 1925; Brennu-
7tienn, »saga úr nútíðarlífinu«, 1927;
Gud og lukkan, þrjár sögur, 1929, og
Kristrún í Hamravik, »sögukorn af
þeirri gömlu, góðu konu«, 1932.
Fyrsta bókin fæí yfirleitt mjög lof-
samleg ummæli. Að vísu virðast þau að
miklu leyMi byggð á kunnugleik höfund-
ar á sjómennskunni og færni hans að
lýsa ýmsum og öllum atriðum hennar.
Menn eru sýnilega hrifnir af þessari
færni og fjölyrða mest um hana, jafn-
vel þeir, er játa, að þeir hafi nú »auð-
vitað ekki vit á að dæma um, hversu rétt
öll þessi sjómennska er«. Annars er held-
ur lítið á þeim að græða.
Reyndar er eðlilegt, að okkur land-
kröbbunum finnist til um orðtækni Guð-
mundar um sjómennskuna, og fari að
nokkru líkt og manni, sem les í fyrsta
sinn einhverja sögu Kiplings, um skip
eða vélar. Þá, sem ekki hafa á sjó kom-
ið, má afsaka, þótt þeir falli í stafi yfir
allri »ganeringunni«, þegar einhver
»gaflskortan« kemur »fullrigguð« frá
stafnhyrnu að skutsegli, með höfuðbönd,
beitiás og brandsegl, o. s. frv., og háset-
ar »gefa henni klýfinn«, »hálsa«, »leggja
hana yfir«, »draga brandseglið yfir stór-
staginn«, o. s. frv., o. s. frv. En í raun
og veru er þetta ekki hátíðlegra tal með-
al sjómanna, en þegar við sveitamenn-
irnir skröfum um torfljái, bandbeizli og
klyfbera. — Hefðu sögur Hagalíns sjó-
mennskutæknina helzt til síns ágætis,
hefði tæplega orðið orðlengjandi urn
hann sem sagnaskáld. Enda vita nú allir
lesandi menn, að á henni velta ekki leng-
ur dómarnir um skáldskap hans.
Það er gaman aö fylgjast með fram-
förum gáfaðs höfundar, eins og t. d.
Guðmundar Hagalín.
Það er strax auðsætt, að hann kann
að velja sér söguefni. En í fyrstu bók-
inni er efnið æði laust í böndunum. Þar
að auki er stíllinn mjög höttóttur, eins
og hjá nálega öllum yngri íslendingum,
er fást við sagnagerð. Þótt samtölin eigi
sér stað á prýðis eðlilegu mæltu máli,
bregður hvað eftir annað fyrir, innan
um, í frásögninni, sígildri (klassiskri)
orðskipan, hálfgerðum sendibréfa- eða
ritgerðastíl, til stórra áferðarlýta, svo að
gera mætti sér í hugarlund, að höfundur-
inn hefði viljað fylgja ráðleggingu gam-
als kennara síns, Sigurðar Guðmunds-
sonar meistara, um alþýðumál, en áft
erfitt með að losna við áhrif hins sígilda
ritháttar í ýmsum ritgerðum hans.*) —
Einnig ber stundum óþægilega mikið á
snöggum og tíðum hlaupum frásagnar-
innar, milli nútíðar og þátíðar, sem jafn-
an er mjög varasamt að beita. —
En framförin er auðsæ, þegar í ann-
ari bókinni, Strandbúum, Efnið er nú
víða fastara miklu í böndunum. Tökum
t. d. »Himnabréfið«, þar sem Hreggvið-
ur stígur á land í blessaðri kyrrðinni,
innra sem ytra. Alveg fyrirtak er yfir-
borðsrór en sleitulaus stígandinn í frá-
sögninni um smávaknandi eftirtekt hans
á hinu og þessu, sem fyrir augun ber, á
heimleiðinni úr fjörunni, og sem ekki er
eins og það á að vera, unz allir þessir ör-
smáu hnoðrar óvæntra fyrirbrigða eru
saman þjappaðir í geigvænlegt þrumuský
ægilegrar úrslitavissu. — Hárnæm skáld-
skyggnin fær nú líka hæfari útrás en í
fyrstu bókinni, hvort sem frásögnin er
hæglátlega meinfús og hittin lýsing á
fasi og fylgisöflun skáldsins og rithöf-
undarins Birgis Herjólfssonar, eða hún
er full varmrar samúðar, er hún fjallar
um bljúga, hrekklausa einfeldni Hregg-
viðar og innilega, háttvísa nærgætni hins
afskekkta en brjóstgreinda íslenzka al-
*) sem þar fer auðvitað prýðilega á.