Nýjar kvöldvökur - 01.01.1934, Blaðsíða 53

FRÓÐLEIKiSMOLAR
47
FRÓÐLEIKSMOLAR.
Hve margar dýrategundir þekkjum vér?
Eins og kunnugt er, skapaði sænski
náttúrufræðingurinn Carl v. Linné fyrst-
ur manna fræðikerfi yfir alla hina lif-
andi náttúru, jurtir og dýr. Jafnframt
því gaf hann öllum kunnum tegundum
latnesk heiti. Heitir hvert dýr og hver
planta tveimur nöfnum, sem um leið á-
kveða ættkvísl þá, sem tegundin er af.
Hefur nafngift þessi verið til ótrúlegra
þæginda. Enginn fyrirrennari eða sam-
tíðarmaður Linnés þekkti svipaðan teg-
undafjölda og hann, og hann er og verð-
ur ætíð talinn höfundur hinnar nýju
grasafræði, og mesti kerfisfræðingur
heimsins. Árið 1758 gaf hann út 10. út-
gáfu hins fræga rits síns: Systema Na-
turae (Náttúrukerfið). Þar var safnað
öllu, er menn vissu um dýr og jurtir.
Þar nefnir hann um 7900 tegundir dýra
en á þessum tæpu tveimur öldum, sem
síðan eru liðnar, hefur þekkingu manna
á náttúrunni fleygt fram svo firnum sæt-
ir. Þannig þekkja menn nú um 900000
dýrategundir. Eftirfarandi skrá sýnir,
hvernig þau skiptast niður (allar tölurn-
ar eru h. u. b.):
Svampar 5000, Linné þekkti 11.
Ormar 16000, Linné þekkti 41.
Lindýr 100000, Linné þekkti 647.
Krabbadýr 15000, Linné þekkti 89.
Skordýr 600000, Linné þekkti 1936.
Áttfætlur 25000, Linné þekkti 78.
Fiskar 20000, Linné þekkti 414.
Froskdýr og skriðdýr 9000 Linné
þekkti 181.
Fuglar 20000, Linné þekkti 444.
Spendýr 12000, Linné þekkti 183.
Tölur þessar sýna skýrast hinn rnikla
'ftiun, en þó segja þær ekkert um, hve
^Jög þekkingunni á byggingu og lífeðli
öýranna hefur fleygt fram. Væri hægt
að sýna þann mun í tölum, mundi hann
áreiðanlega ekki verða minni.
Gera má ráð fyrir, að mörgum þyki
furðulegt, að skordýrin' sem vér jafnað-
arlega gefum lítinn gaum, skuli vera %
allra dýrategunda jarðarinnar. Því er og
þannig farið, að varla mun nokkur dýra-
flokkur grípa jafnoft og mikið inn í líf
vort manna, bæði beinlínis og óbeinlínis.
Gróður og dýralíf á skipum.
Margir munu hafa tekið eftir, að þeg-
ar skip hafa siglt um skeið, sezt ótrúlega
ótrúlega mikið utan á þau af dýrum og
jurtum. Þetta er þó vitanlega misjafnt
eftir því í hvaða höfum skipin sigla.
Þetta hefur víða verið athugað af fræði-
mönnum. Það sem mesta undrun vekur
er, hve ótrúlegur einstaklingafjöldi get-
ur safnazt á lítinn blett á skipsbotninum.
Talið er að jafnvel tugir og hundruð þús-
unda einstaklinga séu oft á einum fer-
metra. Hversu margir þeir eru fer vit-
anlega eftir stærð dýranna. Á vitaskip
eitt i mynni Saxelfar á Þýzkalandi sett-
ist hvorki meira né minna en 15000 kg.
af dýrum og jurtum á einu ári.
Eins og gefur að skilja er þetta atriði
mikilvægt fyrir bæði burðarþol og hraða
skipsins. Einnig er talið að margt af
þessum dýrum dragi mjög úr endingu
skipsskrokksins. Af þessum ástæðum hef-
ur rannsóknarstofa verið sett á stofn í
Cuxhaven á Þýzkalandi, til að athuga
þessa hluti og finna ráð gegn þeim. Þar
hafa menn komizt að raun um, að til-
teknir litir fæla lirfur sæljúgna frá að
setjast á skip. En sæljúgu eru meðal
þeirra dýra, sem oft er mest af. Enn er
þó óvíst, hve mikla hagnýta þýðingu
þessi uppgötvun hefur.
Steindór Steindórsson frá Hlöðum.
------------»»—