Nýjar kvöldvökur - 01.01.1957, Blaðsíða 29

N.Kv.
ÞORSTEINN Þ. ÞORSTEINSSON, RITHOFUNDUR
15
sonar og Dagbjartar Gunnlaugsdóttur. Með
þeim hjónunum og Þorsteini „smið“ var
vinátta góð. Hafði og Þorsteinn verið ná-
granni þeirra um tveggja ára skeið (1870
—1872), enda góður þokki og traust borið
lil þeirra beggja, Jóns og Dagbjartar. Ung-
ur var ég, er fyrst heyrði ég talað urn Steina
á Syðra-Hvarfi. Var það haft eftir vinnu-
iijúum á bænum, að Steini væri í meðallagi
auðsveipur og ekki með öllu fús til venju-
legra heimilisstarfa. Fylgdi það með, að
ekki þyrfti að toga orð úr munni hans og
eigi með öllu dæll í svörum. Fósturfor-
<;ldra sína nefndi hann „pabba“ og
„mömmu“. Enda mun oftast hafa að þeirra
i'áði farið og að þeirra vilja gert. Liðu svo
fram tímar. Og Steini á Hvarfi varð gáfu-
legur myndarpiltur. Hafði ætíð verið betri
í raun en í orðum. Meingerðalaus við dýr-
in og lítilmagnann, en sárbeittur nokkuð
svo og gletthæðinn gagnvart þeim, er hon-
um þótti fávíslega breyta. Vart tvítugur að
aldri gekk Steini á Syðra-Hvarfi í Hóla-
•skóla og lauk þar prófi með lofi. Litlu síð-
ar, eða 1901, fór hann héðan af landi burt
vestur um haf til Ameríku. Löngu áður en
hér var komið, var Steini á Hvarfi orðinn
hugþekkur, kurteis og viðræðugóður ungur
maður, er meira skynbragð sýndi og skiln-
ing á lífinu og fyrirbærum þess en flestir
jafnaldrar hans, er alizt höfðu upp við líka
aðstöðu. Þótti sýnt, að tvennt bæri þar til
orsaka: meðfæddar gáfur og jákvætt, sívirkt
nppeldi. Eftir það, að Steini frá Syðra-
Hvarfi hleypti heimdraganum og hélt í vest-
nrátt, fóru Svarfdælir sjaldnar og sjaldnar
að heyra hann nefndan því nafni. Nú fóru
gamlir sveitungar hans að heyra og þekkja
nafnið Þorsteinn Þ. Þorsteinsson, tengt við
«káldskap og aðra andlega yfirburði. Steini
h'á Hvarfi var vaxinn upp í listamann og
rithöfund.
Það hefir verið sagt, að niðjarnir séu for-
feðurnir endurbornir. Fátt mun sannara.
Þorsteinn Þ. Þorsteinsson var um það engin
undantekning. Og uppeldið og meðferð öll
á þessu vel gefna barni og ungmenni studdi
þróun gáfnanna. Gaf hæfileikunum byr
undir báða vængi. Því var það, að fóstur-
sonurinn frá Syðra-Hvarfi var nú tekinn til
að yrkja ljóð og rita margs konar fræði,
svo að rödd hans og mál heyrðist alla leið
vestan um haf og gall í eyrum þeirra, er áð-
ur höfðu séð hann með smalaprik í hendi,
en alltaf frjálsan og glaðan við önn og um-
hyggju þeirra Jóns og Dagbjartar. Hin ó-
skólalærða uppeldisfræði hafði gefizt vel,
eins og raunar svo oft bæði fyrr og síðar.
Arið 1920 vitjaði Þorsteinn Þ. ættlands
síns og þá fyrst og fremst vina sinna á Hofi
í Svarfaðardal. Gerði hann þá ferð sína
vestur yfir fjall til Skagafjarðar og reið um
Heljardalsheiði. Bar þá svo við, að ég veitti
honum brautargengi um fjallið. Sagði hann
mér þá, að erindi sitt hingað heim hefði
fyrst og fremst verið að sjá Dagbjörtu fóstru
sína og minnast við hana, áður en lyki ævi
hennar. Kvaðst hann aldrei mundu geta
með orðum eða fjármunum launað henni
umönnun og velgerðir þær, er hún hefði lát-
ið honum í té alla stund, frá því hann var
ungt, ómálga barn og allt til fullorðinsára.
Kemur nákvæmlega hinn sami vitnis-
burður fram í minningarljóðum, er Þor-
steinn Þ. yrkir um fóstru sína látna árið
1924. Kvæðið er hið fegursta, þrungið
virðingu, ástúð og þökk. Vil ég með levfi
eiganda kvæðisins, Gísla Jónssonar á Hofi,
rita hér niður nokkur atriði þess. Þar segir
svo meðal annars:
Mín trú er vorlífs sigursöngnr,
og sál þín skóp mér þessa trú.
Þótt „kversias" vegur væri þröngur,